‘2030’da enerji verimliliğiyle 18 milyon hanenin elektrik tüketimine eşdeğer tasarruf sağlanabilir’

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Türkiye’nin enerji verimliliği potansiyelini gelecek 10 yıl için değerlendiren ‘Türkiye elektrik sistemi için en ekonomik katkı: Enerji verimliliği ve yeni iş modelleri’ raporunu online toplantıda açıkladı.

COVID-19 döneminde enerji dönüşümü ve temiz enerji kaynaklarına erişimin önemi artarken, SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Türkiye’nin enerji verimliliği potansiyelini gelecek 10 yıl için değerlendiren enerji verimliliği raporunu açıkladı. Raporda, enerji verimliliği alanındaki teknoloji ve çözümlerin yanı sıra Türkiye’de bu alanda yapılabilecek yatırımlarla ilgili öneriler ve bu yatırımların sağlayacağı faydalar incelendi.

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi, Direktör Dr. Değer Saygı’ın sunumunu yaptığı; ‘Türkiye elektrik sistemi için en ekonomik katkı: Enerji verimliliği ve yeni iş modelleri’ raporunun online toplantısında, SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Başkanı Selahattin Hakman, Uluslararası Enerji Ajansı Kıdemli Analisti Heymi Bahar, TÜSİAD Enerji Çalışma Grubu Başkanı Kıvanç Zaimler ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji Verimliliği ve Çevre Dairesi Başkanı Dr. Oğuz Can açılış konuşmaları yaptılar.

“YENİLENEBİLİRDEKİ BÜYÜK GELİŞİMİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ ALANINDA GÖREBİLMİŞ DEĞİLİZ”

İlk konuşmayı SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Başkanı Selahattin Hakman yaptı. Hakman; “Ülkemizde uzun zamandır enerjinin dönüşümü açısından önemli gelişmeler yaşandı. Özellikle iletimde, dağıtımda ve kullanımda farklılaşmalar söz konusu oldu. Enerji alanında hep karşımıza çıkan 3 sorun vardı; maliyet, arz güvenliği ve iklim değişikliği… Bunların çözümü de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği…

Enerji verimliliği teknoloji ve çözümlerinin çeşitliliği, maliyetlerinin düşük olması ve enerji dönüşümünün hızlanması için getirdiği birçok faydayla ön plana çıkıyor. Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının yanı sıra ülkemizin en başta gelen yerli enerji kaynaklarından biri. Yenilenebilir tüm dünyada çok gelişti ve gelişmeye de devam ediyor. Enerji verimliliği ise hala coğrafyalara, ülkelere göre değişiklik gösteriyor. Enerji verimliliği de büyük gelişmeler gösterdi ama yenilenebilirdeki büyük gelişimi bu alanda görebilmiş değiliz. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’mız var. Önümüzdeki 10 yıl enerji alanında bu planın önemini daha da göreceğiz. Bu plana göre de enerji verimliliği sektörün en önemli konusu olacak. SHURA olarak da enerji verimliliği konusuna bu kadar eğilmemizdeki neden bu” ifadelerini kullandı.

“SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR DÜNYA İÇİN ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN DEVAM ETMESİ LAZIM”

Uluslararası Enerji Ajansı Kıdemli Analisti Heymi Bahar; “Uluslararası Enerji Ajansı bugün yaptığı toplantıda enerji dönüşümünün ve enerji verimliliğinin önemini açıkladı. Sürdürülebilir bir dünya için enerji verimliliğinin devam etmesi lazım. Yapılan araştırmalar da gösteriyor ki 2020’de enerji verimliliği yüzde 12 düştü. Bunu arttırmak için güçlü yatırımlara ve insanları bilinçlendiren çalışmalara ihtiyaç var.

2020’de yatırımların azalmasıyla biz de enerji güvenliğini, arz güvenliğini ve iş gücünü nasıl arttırabileceğimizi araştırdık. En önemli adım maliyetleri düşürmek ama maliyetleri düşürmek için; regülasyonlara, bilgi ve desteğe ihtiyaç var” cümlelerinin altını çizdi.

“ELİMİZİ TAŞIN ALTINA HEP BERABER KOYMALIYIZ”

TÜSİAD Enerji Çalışma Grubu Başkanı Kıvanç Zaimler şu konuların altını çizdi: “Enerji verimliliği çok önemli bir konu. Ülkemizde yenilenebilir, elektrifikasyon ve verimlilik alanlarında önemli adımlar atıldı. Enerji verimliliği için Türkiye olarak 11 milyar dolarlık bir yatırım yapıldı. Bu yatırım ile yüzde 14’lük bir iyileşme ortaya koyuldu. Kamu ve özel sektör olarak sektörümüzün gelişmesi için elimizi taşın altına hep beraber koymalıyız.

“BİLGİ OLARAK TAMAMIZ AMA UYGULAMADA EKSİKLİKLERİMİZ VAR”

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji Verimliliği ve Çevre Dairesi Başkanı Dr. Oğuz Can konuşmasında; “Bildiğiniz gibi 11. Kalkınma Planımız her alanda verimliliği sağlamaya odaklanmıştır. Geçen yıl oluşturduğumuz Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında 2020,2021 ve 2023 yılları bizim için çok önemli. Geçtiğimiz dönemde pandemi sürecine rağmen 2 kez toplanıldı. Bu toplantılarda önemli kararlar alındı, uygulamaya koyuldu ve önemli projeler üretildi.

Biz enerji verimliliği alanında bilgi olarak tamamız ama uygulamada eksikliklerimiz var. Bunları çözdüğümüz zaman daha verimli enerji kullanıyor olacağız. Biz bakanlık olarak elimizden geleni yapıyoruz ama enerji verimliliği uzun ve çok paydaşlı bir yolculuk. Öğrenilmiş çaresizlikleri de yok etmek için kamu ve özel sektör olarak birlikte çalışmamız gerekiyor” ifadelerini kullandı.

“ENERJİ TASARRUFU 2030 YILINDAKİ TASARRUF POTANSİYELİNİN YÜZDE 80’İNE DENK GELECEK”

Sunumu yapan SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Dr. Değer Saygın; “Bu rapor hem kamunun hem de özel sektörün önemli katkılarıyla hazırlandı. Gelecek için bize çok önemli veriler sunan bir rapor oldu” dedi. Saygın; “Enerji verimliliği yerli ve geri ödeme açısından bakıldığında düşük maliyetli bir kaynak olarak ilk seçenek. Tedarikten tüketime, elektrik sektörünün tüm değer zincirinde incelediğimiz teknolojilere yapılan yatırıma baktığımızda, bu yatırımlar sayesinde elde edeceğimiz enerji tasarrufu net fayda sağlayarak 2030 yılındaki tasarruf potansiyelinin yüzde 80’ine denk gelecek” açıklamasını yaptı. Saygın, raporun amacını “Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı 2017-2023’ün devamındaki Türkiye’nin enerji verimliliğinin teknik ve ekonomik potansiyelinin 2030 yılına kadar değerlendirilmesi, hayata geçirilmesi için gerekli olan mevzuat, iş, politika ve finansman modellerinin belirlenmesi ve bu modellerin ticarileşme potansiyelinin analiz edilmesi” şeklinde özetledi.

TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ İÇİN EN EKONOMİK KATKI: ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YENİ İŞ MODELLERİ’ RAPORU

2030’DA YILDA 42,3 TWh NET ELEKTRİK TASARRUFU SAĞLANABİLİR

Rapor, ‘SHURA’ ve ‘Baz’ olmak üzere iki ana senaryo üzerinden hazırlandı. Baz senaryo, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın ‘Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu Raporu’ temel alınarak oluşturuldu. SHURA senaryosu ise beş alanda 16 enerji verimliliği çözümünün enerji üretimi, iletim&dağıtımı ve 21 son tüketim alanında hayata geçirilmesiyle ulaşılacak yüksek enerji verimli bir senaryo. Baz senaryoda 2030 yılında elektrik talebi 459,2 TWh iken SHURA senaryosunda 416,9 TWh seviyesine gelebileceği gösterildi.

Buna göre 2030 yılında net 42,3 TWh tasarruf sağlanabilecek. Bu tasarruf Türkiye’deki 18 milyon hanenin veya tekstil ve ana metal sanayi sektörlerinin günümüzdeki toplam elektrik tüketimiyle eşdeğer. Büyük oranda enerji verimliliğini artıracak teknoloji ve önlemler sayesinde tasarruf edilebilecek. Ayrıca talep tarafında enerji tüketiminin yönetimi ve optimizasyonu gibi yöntemlerle önemli kazançlar sağlanacak.

Enerji verimliliği teknolojilerinin uygulanması için harcanan 1 ABD doları karşılığında yatırımcıya sağlanan mali fayda ise 1,2 ila 1,5 ABD doları arasında. Rapora göre, 2030 için hesaplanan yıllık toplam tasarrufu sağlayabilmek için gerekli enerji verimliliği teknolojilerinin yüzde 82’sinin maliyeti, elektrik tarifelerinden daha düşük. Söz konusu teknolojiler yatırımcıya doğrudan fayda sağlıyor. Maliyeti elektrik tarifesinden daha düşük olan enerji verimliliği teknolojileri aydınlatma, sanayide proses ısıtma ve soğutma, değişken hız sürücüsü uygulamaları ve dağıtık elektrik üretim teknolojileri olarak öne çıkıyor.

2020 İLA 2030 YILLARI ARASINDAKİ ELEKTRİK ÜRETİMİYLE İLGİLİ CO₂EMİSYON ARTIŞI YÜZDE 5 İLE SINIRILANDIRILABİLİR

SHURA senaryosunda belirlenen tasarruf potansiyeli doğal gazdan üretilen elektrik talebini de yaklaşık yarı yarıya indirirken ithal kömüre olan bağımlılığı ise yüzde 10 oranında azaltıyor. 2030 yılında elektrik santrallerinin doğal gaz tüketimi elektrik talebinin azalmasıyla birlikte 8,7 milyar m³’e düşüyor. Doğal gaz tüketimindeki 8,7 milyar m³net azalmanın 2030 yılında yaklaşık olarak 2,4 milyar dolar fayda sağlayacağı tahmin ediliyor.

Elektrik santrallerinin kömür tüketimi SHURA senaryosunda yüzde 3 azalarak 108,2 milyon tona düşüyor. İthal kömüre olan bağımlılığın azalmasından gelen tasarruflar da doğal gaz tüketiminde azalmayla ortaya çıkan faydaya eklendiğinde toplam fayda 2,7 milyar dolara eşdeğer oluyor.

Elektrik sektörüyle ilgili yıllık CO₂emisyonları 2030 yılında, SHURA senaryosunda Baz senaryoya kıyasla 25,1 milyon ton azalıyor. Elektrik sektörü kaynaklı CO₂salımlarının günümüze oranla artışı yüzde 5’lik bir büyümeyle sınırlandırılabiliyor.

VERİMLİLİK YATIRIMLARI İÇİN YERLİ KAYNAKLAR KULLANILMALI

SHURA senaryosunun hayata geçmesi için 2020-2030 döneminde 54 milyar dolar eşdeğerinde bir yatırıma ihtiyaç duyulacağı hesaplanıyor. Yatırım ihtiyacının 30 milyar dolarını enerji verimliliği, 11 milyar dolarını dağıtık üretim, 13 milyar dolarını ise elektrifikasyon oluşturuyor.

30 milyar dolar seviyesindeki enerji verimliliği yatırımlarının 15 milyar dolarını elektrikli ev aletleri, 5 milyar dolarını sanayideki enerji verimliliği yatırımları, 3 milyar dolarını akıllı evler, 2 milyar dolarını klimalar, 2 milyar dolarını yemek pişirme ve kalan 3 milyar dolarını ise diğer son tüketim alanları meydana getiriyor.

Raporda bu yatırımların özellikle Türkiye’de üretilen teknoloji ve ekipmanla yapılmasının dış ticaret bağımlılığının azaltılmasında önemli rol oynayacağı vurgulanırken şu ifadelere yer veriliyor:

“Daha fazla yenilenebilir enerji payına sahip ve enerji verimliliği artan bir sektör için gerekli teknoloji ve hizmetlerin tedarik edilmesi mevcut istihdam seviyesini de artıracak. Daha temiz kaynaklardan enerji sağlayan sanayi daha düşük maliyetli ve değer zincirinde daha az emisyonlu ürünleri piyasaya sunacak. Aynı zamanda ülkenin ihracat gücüne de destek sağlayabilecek.

Ekonomik faydalarının yanında, enerji verimliliği hava kirletici emisyonların azaltılmasına da büyük oranda katkı sağlayacak. Enerji verimliliği ayrıca Türkiye’nin doğal gaz gibi yerli kaynaklarının kullanımını daha etkin kılarak Türkiye’nin enerji ihtiyacını daha uzun yıllar karşılamasını destekleyecek.”

SHURA’nın ‘Türkiye Elektrik Sistemi İçin En Ekonomik Katkı: Enerji Verimliliği ve Yeni İş Modelleri’ raporuna ek olarak beş alanda 16 enerji verimliliği çözümünün incelendiği ‘Mevzuat’, ‘Piyasa Temelli Politika Mekanizması Araçları’ , ‘İş Modelleri’, ‘Finansman Mekanizmaları’ ve ‘Sistem Verimliliği’ raporları da yayınlandı.