Güneşte mahsuplaşma müjdesi

Güneş enerjisi sektörünün uzun süredir heyecanla beklediği çatı ve cephelerde güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin önüne açacak kritik düzenlemeler 12 Mayıs’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Sektöre önemli hareketlilik getirmesi beklenen “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” 12 Mayıs’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelikle birlikte işletmeler ya da mesken tüketicilerine lisans alma ya da şirket kurma zorunluluğu olmadan daha fazla elektrik üretebilecek. Mesken aboneleri için 10kW, tüm işletmeler ve kamu kurumlarında 5 MW’ye kadar kurulacak enerjinin öz tüketim fazlasının satılabilmesi imkanı getirildi.

Elektrik piyasasında lisanssız elektrik üretim yönetmeliği neler getiriyor?

İşletmeler ya da vatandaşlar lisans alma ya da şirket kurma zorunluluğu olmadan daha fazla elektrik üretebilecek.

Lisanssız kurulu güç sınırı 1 MW’tan 5 MW’a yükseltildi.

Mesken aboneleri için 10 kW, tüm işletmeler ve kamu kurumlarında 5 MW’a kadar kurulacak enerjinin öz tüketim fazlasını satılabilmesi imkanı getirildi.

Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yapılabilecek atıl haldeki çatı, cephe vb. alanlar değerlendirilecek.

Tarımsal sulama aboneleri, içme suyu tesisleri, atık arıtma tesisleri ve kamu kurumları da bu uygulamaya dahil edildi.

YEKDEM mekanizmasına tabi tesislerde üretilen ihtiyaç fazlası elektrik için kendi abone grubundaki tek zamanlı aktif enerji bedeli tesis işletmeye alındıktan itibaren 10 yıl geçerli olacak.

Üretim ve tüketim notası aynı olmak şartıyla mevcut “Bağlantı Gücünü” aşmamak üzere güneş ya da rüzgar santrali kurulabilecek.

Yeni düzenlemeyle aylık mahsuplaşma esnekliği getirildi.

Aylık mahsuplaşma uygulamasının detayları

Lisanssız elektrik üretim tesisleriyle ilgili olarak özellikle güneş enerjisi sektörünün merakla beklediği aylık mahsuplaşma düzenlemesi ile artık gerçek veya tüzel kişilikler, lisans alma veya şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın elektrik enerjisi üretebilecek, ihtiyaç fazlası üretimlerini şebekeye verebilecek ve şebekeye verilen elektrik enerjisi YEKDEM kapsamında değerlendirilecek. Yönetmeliğin aylık mahsuplaşma düzenlemesi ile güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin sadece çatı ve cephe uygulaması olarak gerçekleştirilebileceği kuralı getirildi. Yönetmelik ile çatı ve cephe tipi güneş enerjisi santrallerinin önü açılırken lisanslı üretim dışındaki arazi tipi güneş enerjisi santrallerinin artık lisanssız üretim için kullanılamayacağı belirlenmiş oldu.

Yönetmelik kapsamında kurulacak tesislerde üretim ve tüketim tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içinde olması gerekecek.

Üretim tesisi fiili olarak üretim faaliyetine geçmeden önce ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi şebekeye verilemeyecek.

Şebekeye verilecek enerji ile şebekeden çekilen enerji, her ayın 6’ncı günü yapılacak hesaplamalarla aylık mahsuplaşmaya tabi olacak.

İlgili şebeke işletmecisi, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla yapılacak başvurular neticesinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan ve üretimi ile tüketimi aynı ölçüm noktasında olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için, üretilerek şebekeye verilen elektrik enerjisi miktarını bağlantı anlaşmasında belirlenen yere takılan sayaç verilerinden saatlik bazda tespit edecek.

İlgili şebeke işletmecisi, elde edilen saatlik verileri abone grupları ve kaynak bazında bir araya getirerek fatura dönemi bazında şebekeye verilen ve şebekeden çekilen elektrik enerjisi miktarını belirleyecek ve her ayın altıncı gününe kadar ilgili görevli tedarik şirketine bildirecek. Piyasa Yönetim Sistemi vasıtası ile her ay saatlik bazda, uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümlerinde uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarında yer alan sayaçların değerlerinin bildirilmesine ilişkin düzenlenmiş takvime uygun olarak bildirecek.

Geçici kabul alan ve işletmeye giren tesislerde bir ay içinde sistem kullanım anlaşması (SKA) imzalanması gerekecek.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapmak amacıyla ilgili şebeke işletmecisi ile bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını imzalayan üreticilere, talep etmeleri halinde şebeke işletmecisi tarafından Üretim Kaynak Belgesi alabilecek. Aynı fatura dönemine ilişkin sadece bir kez Üretim Kaynak Belgesi verilecek.

YEKDEM mekanizmasına tabi tesislerde üretilen ihtiyaç fazlası elektrik için kendi abone grubundaki tek zamanlı aktif enerji bedeli tesis işletmeye alındıktan itibaren 10 yıl geçerli olacak. Kurulan üretim tesislerinde aylık mahsuplaşma sonucunda şebekeye enerji verilmesi halinde, söz konusu enerji miktarı ilgili mevzuat uyarınca YEKDEM kapsamında değerlendirilecek. Ancak bu enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilecek ve bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılamayacak. Bu kapsamda sisteme verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacak.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen üretim tesislerinde aylık mahsuplaşma sonucunda her fatura döneminde şebekeye verilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi görevli tedarik şirketi tarafından, 10 yıl süreyle satın alınacak.

Görevli tedarik şirketi on yıl süre ile satın almakla yükümlü olduğu bu ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için kaynak bazında toplayarak yapılacak ödemeyi belirleyecek ve ilgili fatura dönemi için piyasa işletmecisine bildireceği lisanssız üreticilere ödenecek toplam bedele (LÜYTOP) ekleyecek.

Görevli tedarik şirketleri piyasa işletmecisi tarafından kendilerine yapılan ödemeden, gerçekleştirdikleri ihtiyaç fazlası elektrik üretimi için hesaplanan tutarı üreticilere kendilerine ödeme yapılan ayı takip eden ayın beşinci gününe kadar ödeyecek. Üreticiler tarafından sistemden alınan elektrik miktarının şebekeye verilenden daha yüksek olması halinde ise aradaki fark üreticiler tarafından kendilerine ödeme yapılan ayı izleyen ayın beşinci gününe kadar tedarikçilere ödenecek.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Twitter hesabından yaptığı “Kendi elektriğini kendin üret” başlıklı paylaşımda, lisanssız elektrik üretimine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

‘Kendi elektriğini kendin üret’

Lisanssız kurulu güç sınırının 1 megavattan 5 megavata yükseltildiğini anımsatan Dönmez, “İşletmeler ya da vatandaşlar lisans alma ya da şirket kurma zorunluluğu olmadan daha fazla elektrik üretebilecek.” ifadesini kullandı.

Bakan Dönmez, yenilenebilir enerjide Türkiye’nin hızlı yükselişinin devam ettiğini belirterek, şunları kaydetti:

“Mesken aboneleri için 10 kilovat, tüm işletmeler ve kamu kurumlarında 5 megavata kadar kurulacak enerjinin öz tüketim fazlasının satılabilmesi imkanı getirildi. Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yapılabilecek atıl haldeki çatı, cephe vb. alanlar değerlendirilecek. Tarımsal sulama aboneleri, içme suyu tesisleri, atık arıtma tesisleri ve kamu kurumları da bu uygulama dahil edildi. YEKDEM mekanizmasına tabi tesislerde üretilen ihtiyaç fazlası elektrik için kendi abone grubundaki tek zamanlı aktif enerji bedeli tesis işletmeye alındıktan itibaren 10 yıl geçerli olacak. Üretim ve tüketim noktası aynı olmak şartıyla mevcut ‘bağlantı gücünü’ aşmamak üzere güneş ya da rüzgar santrali kurulabilecek. Yeni düzenlemeyle aylık mahsuplaşma esnekliği getirildi.”

GÜNDER Başkanı Kutay Kaleli:

‘Güneş enerjisinin gücü her geçen gün katlanarak artacak’

Güneş enerjisi sektörünün son yıllarda yakaladığı bu hızlı gelişim süreci, Dünya Bankası ve Enerji İşleri Genel Müdürlüğü çatısı altında çalışmalarına hız katan mülga Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından başlatılan “Türkiye’de Çatı Kurulumlarının Değerlendirilmesi” çalışmaları ile 2017 yılında başladı. GÜNDER Ailesi olarak, tüm bu süreç boyunca gerek güneş enerjisi yatırımcılarını gerekse güneş enerjisi kullanıcısı ve dostlarını asla yalnız bırakmayan sayısız kurum, kuruluş ve sektör temsilcimize teşekkürlerimizi sunmak isteriz.

Çatı tipi uygulamaları etkin ve verimli kılacak olan mahsuplaşma süresinin aylık olarak belirlenmesi noktasında, başta değerli kurumlarımızın temsilcileri, sektör paydaşlarımız olmak üzere, asla umudunu yitirmeden sürecin tamamlanmasını bekleyen kamuoyu desteği var. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Fatih Dönmez’in sonsuz desteği ve ilgisi, Bakanlığımızın çok değerli çalışanlarının kesintisiz çabaları, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) tüm tarafların görüşlerine eşit şekilde yer verdiği titiz çalışmaları ve Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin (TEDAŞ) uygulamayı kolaylaştıracak özverili desteği sonucunda bugünlere ulaştık. Bugünden sonra da güneş enerjisinin gücünün her geçen gün katlanarak artacağına olan inancımız tamdır.

GÜYAD Başkanı Cem Özkök:

‘Sanayiciye kendi fabrika arsasına GES kurma imkanı tanınması gerekiyor’

Yeni Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ile getirilen aylık mahsuplaşma son derece önemli bir adım. Emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz. Lisanssız Elektrik Üretimini iki ayrı başlık halinde incelemek gerekir. Bunlardan ilki bireysel çatılar; bizce bireysel çatılarda elektrik üretimi kurulumları ancak konut finansmanındaki gibi piyasa şartlarına göre daha uygun finansman sağlayacak paketlerin piyasaya sunulması ile söz konusu olacaktır.

İkinci başlık sanayi tipi kurulumlar. Fizibilite çalışmaları, daha ziyade sanayi tipi çatılar için mali açıdan uygulanabilir sonuçların doğma ihtimali olduğunu gösteriyor.  Ne var ki; sanayicinin kendi elektriğini üretmesi için dahi,  hala bazı önemli hususların gözden kaçırıldığı kanaatindeyim. Bunların başında kendi tüketimi için üretim yapmak isteyen sanayiciye kendi fabrika arsasına GES kurma imkanı tanınması geliyor. Ancak arazi kurulumlarının önü kapatılmış durumda. Nedeni ise, tarım arazilerini korumak. Bizler de tarım arazisini korumaktan; hatta çiftçilerimizin ve tarım faaliyetlerinin daha da çok destek görmesinden yanayız; ama bu konunun tarımla ya da tarım arazisi ile uzaktan yakından ilgisi bulunmamakta. Zira GES kurulumu yapılmak istenen yerler zaten fabrika arazisi, tarımsal faaliyet yapılma şansı yok. Çatılarda yeterli uygun yer olmaması nedeniyle yatırımcı kendi arazisine GES kurmak istiyor, bunun önü açılmalı.

Diğer taraftan mahsuplaşma ile ilgili olarak nasıl bir uygulamanın yapılacağı henüz belli değil. Şu anda olmayan düzenlemeler üzerinden yorum yapmak erken. Burada önemli olan, yapılacak düzenlemelerde yapılma ihtimali olan projelerin fizibilitelerini bozacak maliyetler getirilmemesi. Bizim ülke olarak ihtiyacımız olan tek şey yatırım yapılması, düzenlemeler yapılırken unutulmaması gereken tek husus bu.  Bugün geldiğimiz noktada hala yatırım yapmak isteyenler mevzuatın derin sularında boğulmamak için çırpınıyor.  Bu konjonktürde önemli olan piyasada kolaylaştırıcı olmak.  Şunu unutmamak gerekir; güneş enerjisi yatırımları bugünkü seviyesine lisanssız üretim tesisleri sayesinde gelmiştir. Yatırımcı makul seviyede kolay yerine getirilebilir düzenlemelerle yatırım yapabiliyor.

“Elektrifikasyona toplam 2,4 milyar lira yatırım yapıldı”