Güneşin en güzeli: ARIBA ZES XE

Değerli okuyucularım,

Gezegenimiz ve Güneş arasında müthiş bir etkileşim var. Karbon, su, azot döngüsü ile bitkiler, hayvanlar ve mikroorganizmalarla birlikte su ve kara ekosistemlerinde yaşadığımız, soluklandığımız yaşamda güneş her yerdedir. Gün ışığını görürüz, aydınlanırız, ısınırız, mutlu oluruz ve güneş fotosentezle vücudumuz dahil her hidrokarbonda bizimledir. Karbon fosil kaynaklar ile bitkisel ve hayvansal kaynaklarda hem ham madde, hem enerji kaynağı, hem de gıdadır, yemdir. Güneş vazgeçemeyeceğim kahvemin, kahvemizin yudumunda gizli iken en güzel hali güneş elektriğindedir. Gün ışığında da yakıtlarda, elektrikte, ürünlerde saklı güneş yaşamdır, berekettir, güneş güzeldir.

Güneş elektriğinin teknik cazibesi bambaşka bir harikadır. Ticari olarak yenilenebilir kaynaklardan sırası ile su gücü, rüzgâr ve biyokütleden güç üretimi coşarken, güneş elektriği son beş yılda küresel ve ulusal sayılarda adeta zıpladı. Öngörü ve senaryolar umudumuzu artırıyor. Ülkemizin güneşine olan yatırım ilgisi harika. Güneş hibrit yatırımlar için de öncü kaynak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, değerli İTÜ mezunumuz Dr. Alparslan Bayraktar “Türkiye 2053 Karbon Nötr Hedefi” için enerji dönüşümünü gerçekleştirme ve kurulu gücümüzde yüzde 55 olan yenilenebilir kaynak oranını artırma gereğini vurgularken, güneş ile rüzgâr ek kurulu gücümüzün 12 yılda 60 GW’a ulaşacağını bildirdi. Türkiye’miz güneşlenecek ve başta ulaştırmada elektrifikasyon hızla ilerliyor. Yaşasın.

Türk Dil Kurumu tanımı ile Elektrifikasyon elektrik enerjisini endüstri, ulaşım ve gündelik hayata uygulama, elektriklendirme olup, enerji sektörü değişmek için dönüşürken yenilenebilir kaynaklı elektrifikasyon, 3D (Dijitalleşme, Dağıtık Sistemler, Düşük Karbon Ekonomisi) yolunda enerjiyi üretirken ve tüketirken sürdürülebilirlik yönetimi için mühim. Ulaşımda elektrifikasyon elektrikli, hibrit elektrikli ve yakıt hücreli araçlarla, E-mobilite (hareketlilik) sistemi ve teknolojileriyle sağlanır. Elektrikli araç için yerinde elektrik üretimi ve/veya depolanmış elektrik gerekir. Aracın seyrinde, yerinde güneş elektriği üretimi Fotovoltaik (PV) hücrelerde gerçekleşir. Depolanmış elektrik, araçta kimyasal enerji olarak seri veya paralel bağlı pil gruplarında (batarya) bulundurulur. Güneş enerjisi ve elektrikli araçların toplumda yaygın bilinir olmasında güneş arabaları yarışları ve turları hep en iyi tanıtım yöntemlerinden biri oldu. Hans Tholstrup ve Larry Perkins “Quiet Achiever” adlı araçla Avustralya kıtasını 1982’de boydan boya geçerek güneş enerjisini tanıtmada öncü oldu. Güneş arabaları yarışmalarının lideri 1987’den beri Avustralya’da iki yılda bir yapılmakta olan alanının lideri Bridgestone World Solar Challenge (BWSC) yarışı. İstanbul Teknik Üniversitesi Zorlu Energy Solutions (ZES) Güneş Arabası Ekibi (İTÜ ZES GAE) 22-29 Ekim 2023 tarihlerinde Avustralya’da BWSC 2023’te yarıştı.

2004’te kurulan, 3 kıtada 20’den fazla ödüle sahip İTÜ ZES GAE bu yarış için son iki yıldır çok çalıştı. Temmuz 2022’de ARIBA ZES X’i test etmek, BWSC 2023 yarış simülasyonunu gerçekleştirmek amacıyla Eskişehir, Konya ve Aksaray illerini kapsayan 3021 km’lik ZES İç Anadolu Testi yapıldı. Bu test ile Avustralya yarışı için tam benzetişimle, aynı kontrol noktalarına ulaşılarak, kamp yapılarak deneyim kazanıldı. ARIBA ZES X, İTÜ’müzün lacivert, mavi, altın renkleriyle ışıklandırılmış Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde seyrederek yuvasına, atölyemize döndü. Ben öğrencilerime, öğrencilerim bana “Köprüden geçti ARIBA ZES X” türküsü söyledik. Anadolu’da, nam-ı diğer Anatolia’da, güneşin doğduğu yerdeki ZES İç Anadolu Testi güneş elektriğinin tanıtımı için yüksek yaygın etki yarattı. Eylül 2022’de eski F1 Pisti Circuit Zolder’da düzenlenen ve güneş arabalarının dünyadaki tek, bir gün boyu dayanıklılık yarışı olan iLumen European Solar Challenge (IESC) 24 Saatlik Etabında 257 tur sayısı başarısı ile üçüncü oldu. ARIBA ZES X ile bir ilke imza atıldı.

İTÜ ZES GAE’nin geliştirdiği 10. nesil yenilenmiş güneş arabası ARIBA ZES XE, 40 kişilik ekibimizden 16 öğrencimiz, Akademik Danışman Dr. Öğr. Üyesi Alper Tolga Çalık ve Ar. Gör. Halil Yahya Yeşilyurt ve bayrağımızla Türkiye’mizi Avustralya’da temsil ettik. BWSC 2023’ün test ve değerlendirme sürüşleri ile yarış başlangıç pozisyonlarının belirlenmesi ve etkinlikler Darwin’deki Hidden Valley Motor Sporları Kompleksi’nde 7-21 Ekim 2023 tarihlerinde yapıldı. ARIBA ZES XE, 2:12.6620 saniyelik iyi bir tur atarak sınıfında 32 ekip arasında 8’inci en hızlı tur zamanını başardı. Güneş arabaları ekiplerindeki kadınların bir araya geldiği etkinliğe İTÜ ZES GAE’nin biri pilot 4 kadın mühendis adayı katıldı. Gurur duydum. Buse, Göknur, Sude, Yağmur ekibimizin kolaylaştırıcısı, toparlayıcısı ve hızlandırıcısı olarak kadın enerjisi gücünü gösterdiler. Kutluyorum. Sektörümüzde de, enerjide kadın çalışanların, üst yöneticilerin artmasının gerektiğini vurgulamak isterim.

 BWSC 2023, 22 Ekim günü Avustralya’nın kuzeyindeki Darwin’de başladı. ARIBA ZES XE, Öncü, Lider, Strateji, Destek ve Medya taşıtları olmak üzere 5 Sixt otomobili ile kamyondan oluşan konvoyumuz eşliğinde büyük bölümü çölden geçilecek ve 10 kontrol noktasından oluşan zorlu bir rotada yarışa başladı. Başla bayrağı sallandığında ARIBA ZES XE’nin yola çıkışında çok heyecanlandım. Yol boyunca araçlar bataryalarını yalnızca sürüşte ve kontrol noktalarında güneşle şarj etti. Yarışın ilk kontrol noktasını başarıyla geçen ARIBA ZES XE, 392. km’de yoldan savruldu. ARIBA ZES XE’yi tamir ederek yarışa devam eden İTÜ ZES GAE risk oluşturan teknik sebepler yüzünden 492. km’de yarıştan çekildi. Ekibimizin başına gelen durum, yarışın favorilerinden Alman ekibin başına son 500 km’de geldi. ARIBA ZES XE “Projecta Challenger Class” kategorisindeki genel sıralamada 20’nci oldu. BWSC 2023 yarışı 29 Ekim’de kıtanın güney kıyısındaki Adelaide kentinde sona erdi. İTÜ ZES GAE yarışın bitiş noktasında Cumhuriyetimizin 100. yılını Türk bayraklarıyla Gençlik Marşı söyleyerek coşkulu biçimde kutladı. Güneş arabaları ve pazardaki elektrikli taşıtların sergisi ile geçit töreninde “SUN 34” plakalı, bayrağımızı taşıyan ARIBA ZES XE’mizle gurur duyduk. Bu güneşli coşku ve gururumuz İTÜ’müzün “Sürdürülebilirlik Yılı” ilan edilen 250’nci yılına pek yakıştı.

Prestiji yüksek bu yarışmayı “İnovasyon, Mühendislik, Teknik Meydan Okuma, Dayanıklılık, Vahşi Doğada Macera, Ekip Çalışması, Sportmenlik, Ekipler Arası Arkadaşlık, Eğitici Deneyim” başlıkları tanımlamakta. İTÜ ZES GAE, BWSC 2023 deneyiminden sonraki yarışları için değerli teknik dersler çıkarttı. BWSC 2009’dan “The Best Newcomer” ödülüyle dönen ilk ve tek Türk ekibi olan İTÜ ZES GAE’nin önünde IESC 2024 ve BWSC 2025 var. On birinci ARIBA ZES tasarım ve imalatı başlayacak. Güneşin en güzeli için çalışılacak.

Ekibimiz yarış öncesi ve yarışta öğrendikleriyle mühimi başardılar. Yarışmak, dereceye girmek tabii ki önemli. Alkışlarız. Biz öğretim üyeleri ve danışmanlar, ekibimiz çalışırken öğrenmesini, riski yönetmesini, sorun çözebilmesini, takım çalışması ve iletişim yetkinliği kazanmasını öncelikliyoruz. Hedefe giden güneşli yolda öğrenme ve deneyim kıymetli. 2004’ten beri hep şöyle derim: İTÜ ZES GAE, yarışlarda derece yaparsa seviniriz. Mühim olan İTÜ ile beraber İTÜ ZES GAE’den de mezun olmaktır. ARIBA’cılarımızın iş dünyasındaki başarısı gururumuz. Mezunlarımızın ekiple iş birliği sürmekte. İlk günlerdeki heyecan bugün gibi gözümün önünde. İstanbul Park Pistinde, TÜBİTAK Formula G yarışında, 2006’da ARIBA’larımız 1’inci ve 2’nci olurken öğrencilerim “Biz daha iyisini yapana kadar en iyisi bunlar” demişti. Hep en iyisi için arılarımız ARIBA ZES tekerleklerinde güneşin gücü için uğraşıyor. Arılarımızın enerjisi + güneş enerjisi yok böyle bir başka enerji kaynağı. Yok, böylesi bir hibrit elektrik.

İTÜ’de öğrencilerimize en iyi eğitimi sunarken mesleki, kültür, sanat, spor kulüpleri, takım ve ekiplerimizle donanımlarını artırarak okul yıllarına neşe, bilgi ve teknoloji katıyoruz. İşte bu İTÜ’lü olmak kültürümüzün en iyi göstergelerinden biri. Ekiplerimiz içinde 2024’te 20’nci yılını kutlayacak İTÜ ZES GAE önder ve örnek yere sahip. İTÜ yine bir ilki başardı. Öğrencilerimizin ders dışı faaliyetleri (Bilimsel araştırma projelerine katılım, Ders dışı eğitimlere katılım, Öğrenci kulüp çalışmaları, Proje takımı çalışmaları) senato esasları ile “Mikrokredi” olarak ölçülmüş başarı olarak diploma eklerinde olacak.

İTÜ ZES GAE arılarımızın başarısı, iş dünyasının nakdi ve ayni desteği olmasa olamazdı. Güneş arabası imalat süreci, yarışlara katılım için ARIBA ZES XE’nin taşınması, yarışlardaki masraflar akçe demek. Bu yeşil akçeyi sunan, ekibimize inanan adımızdaki ZES ile lider sponsorlarımız Arkas Bunker, Bantboru, Bosch, Entek, Galatawind, Gama Enerji, Kalyon PV, Motor Afşin, Numesys, Sixt, Turkish Cargo başta olmak üzere tüm destekçilerimize samimi ve hassaten teşekkür sunuyorum. Yarış öncesi hızla pek makbule geçen desteğini sunan enerji sektörümüzün güzide kuruluşları DB Tarımsal Enerji, Petronet ve Systemair’e şükran duyuyoruz. Destekleyen kuruluşlarımızın işlerinde güneş bereketi, yaz güneşi gücü olsun. “Güneş ufuktan şimdi doğar. Yürüyelim arkadaşlar” diyerek İTÜ ZES GAE çalışmaya, çok çalışmaya güneşin en güzeli için devam edecek. Çünkü Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün dediği gibi “Vatanını en çok seven görevini en iyi yapandır”.

Enerjinize, çevrenize ve ikliminize iyi bakınız değerli okuyucularım.