Türkiye, ‘fiziksel bir doğal gaz ticaret hub’ı için eşsiz bir konumda yer alıyor

IICEC Enerji ve İklim Araştırmaları Serisi kapsamında MNCM Danışmanlık Kurucu Ortağı Kerem Topuz tarafından hazırlanan “The Missing Piece in the Turkey’s Gas Hub Ambitions” (Türkiye’nin Gaz Hub’ı Olma Hedefindeki Eksik Parça) başlıklı rapor kamuoyu ile paylaşıldı. Raporda, Türkiye’nin “Fiziksel Bir Doğal Gaz Ticaret Hub’ı için eşsiz bir konuma sahip olduğuna dikkat çekildi. Kerem Topuz’un sunumunun ardından IICEC Direktörü Prof. Carmine Difiglio moderatörlüğünde gerçekleştirilen panele ENGIE Türkiye CEO’su Gökalp Özkök ve Emekli Büyükelçi Mithat Rende konuşmacı olarak katıldı ve değerlendirmelerini paylaştı

Enerji ve iklim konularında kilit paydaşları bir araya getiren ve sektörde öne çıkan konularda analitik ve nesnel araştırmalar, fikir alışverişi ve bilgi paylaşımı için seçkin bir platform sağlayan Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC), bu hedef doğrultusunda sektörün önemli isimlerine ev sahipliği yapmaya ve yeni araştırmalar açıklamaya devam ediyor.

IICEC Enerji ve İklim Araştırmaları Serisi kapsamında MNCM Danışmanlık Kurucu Ortağı Kerem Topuz tarafından hazırlanan “The Missing Piece in the Turkey’s Gas Hub Ambitions” (Türkiye’nin Gaz Hub’ı Olma Hedefindeki Eksik Parça) başlıklı rapor kamuoyuna açıklandı. Raporda, arzda kaynak çeşitlendirmesi ve gelişen tedarik altyapısı ile Türkiye’nin Fiziksel Bir Doğal Gaz Ticaret Hub’ı için konum olarak eşsiz fırsata sahip olduğu ifade ediliyor. Araştırmada Türkiye’nin bir gaz hub’ı olması durumunda Türkiye ekonomisi ve enerji sektörü için kazanımların yanısıra, bölgedeki gaz tedarikçileri ve Avrupa enerji piyasaları için sağlanabilecek kazanımlar da detaylı olarak ele alınıyor.

Raporu hazırlayan Kerem Topuz, “Türkiye’nin doğal gaz arzını farklı ülke ve kaynaklardan karşılamakta oluşu ve arz seçeneklerini ve çeşitlendirmeyi artırmaya yönelik hedefleri, özellikle son dönemde oldukça gelişen doğal gaz tedarik altyapısı ile birlikte dikkate alındığında, Türkiye konum olarak bölgesel bir doğal gaz ticaret hub’ı olmak için eşsiz avantajlara sahip durumdadır” dedi. Kerem Topuz, araştırmasının; doğal gazda arz, talep, ticaret ve fiziksel altyapı konularına dair mevcut durum ve gelecek perspektiflerinin analitik bir bakış ile analizi çerçevesinde, Türkiye’nin doğal gaza ilişkin resmini, bölgedeki durum ve gaz piyasalarındaki son gelişmeler çerçevesinde detaylı olarak irdelediğini belirtti. Topuz, bu önemli hedefe gidecek yolda özellikle ticari konular ve piyasa gelişimi ile ilgili atılması gereken adımlara dikkat çekti.

‘Fiziksel bir Ticari Gaz Hub’ı olmak Türkiye’ye enerjide ve ekonomide önemli kazanımlar sağlayacak’

Gaz Hub’ı olmanın Türkiye’ye enerjide ve ekonomide önemli kazanımlar sağlayacağı vurgulanan araştırmada, bu kazanımlar şöyle sıralanıyor: “Enerji güvenliğinin güçlenmesi, enerji verimliliğinin iyileşmesi, toplam enerji ithalat faturasında petrol fiyatlarına olan duyarlılığın azaltılması, ‘Gaz hub’ının gelişimi ile oluşabilecek yeni iş alanları sayesinde katma değeri yüksek hizmetler, istihdam olanakları yaratılması.”

Rapordaki, gaz hub’ı olma perspektifinin hayata geçirilmesine yönelik olarak BOTAŞ’ın bazı alanlarda önemli rolüne vurgu yapılırken, aynı zamanda daha rekabetçi bir piyasaya geçişin zamanlamasına ve önemli potansiyel kazanımlara dikkat çekiliyor.

Rapor, iyi işleyen bir fiziksel gaz ticaret piyasasının oluşumu için somut öneriler sunuyor. Bu öneriler arasında mevcut ithalat sözleşmelerinin yeniden müzakeresi yoluyla satılabilir pazar kısıtlarının kaldırılması, esnekliğin artırılması, al- ya da-öde yükümlülüklerinin yeniden ele alınması, bölgesel piyasalardaki dinamikler ile uyumlu fiyat düzenlemeleri sağlanması; Türkiye doğal gaz piyasasında fiyatlandırm konularında öngörülebilirliğin güçlendirilmesi, risk yönetimini geliştirecek adımların atılması, arz, talep ve maliyetleri yansıtan piyasa yapısına geçişin sağlanması, BOTAŞ’ın iletim sistemi işletmeciliği ile ithalatçı ve toptan satış fonksiyonlarının ayrıştırılması öne çıkıyor.

‘Gaz Hub’ı olabilmek için tüm paydaşların birlikte çalışması gerekiyor’

Raporu hazırlayan Kerem Topuz’un sunumunun ardından ise raporun ele alındığı panele ise konuşmacı olarak ENGIE Türkiye CEO’su Gökalp Özkök ve Emekli Büyükelçi Mithat Rende katıldı.

ENGIE Türkiye CEO’su Gökalp Özkök, yeni sözleşmelerde esnekliğin artırılması ve piyasada rekabetin güçlenmesi alanlarına işaret ettiği konuşmasında şu noktalara dikkat çekti: “Doğalgaz altyapımız Avrupa’daki pek çok örneğe göre oldukça yeni ve yatırımlar da devam ediyor. Bu konuda oldukça avantajlıyız. Ancak bölgede aynı hedefe yönelik olarak var olan rekabette Türkiye’nin rekabetçi avantajlarıyla daha fazla öne çıkabilmesi gerekiyor. Alım sözleşmelerinde daha kısa süreli, esnek kontratlara odaklanılmasını önemli bir unsur olarak değerlendiriyorum. Piyasada fiyatlandırma ve öngörülebilirlik önemli konular. Genel olarak piyasa dinamikleri ve doğal gaz piyasasının daha rekabetçi yönde gelişimi önem taşıyor.””

Türkiye’nin konumu, halihazırda büyük bir gaz tüketicisi oluşu ve gelişen fiziksel altyapısı ile bir gaz hub’ı olarak konumlanmakta önemli avantajları olduğuna dikkat çeken Emekli Büyükelçi Mithat Rende de, görüşlerini şöyle dile getirdi: “Komşularımız arasında da aynı hedefe sahip ülkeler var. Türkiye, fiziksel altyapının güçlenmiş olması ve konumu bakımından bölgesel bir Gaz Hub’ı olabilmek için büyük avantajlara sahip, ancak geliştirilmesi gereken yönler de var. Bu bir gecede olabilecek bir iş değil, bu alanda ülkemizdeki tüm paydaşların birlikte çalışması gerekiyor. Türkiye’nin gaz ticaretinin önü açılmalı. Fiyatların piyasa ortamında oluşabilmesi önem taşıyor. Piyasa işleyişi, öngörülebilirlik ve şeffaflık, bu hedefe ulaşılması için büyük öneme sahip.”

IICEC Direktörü Profesör Carmine Difiglio ise, Türkiye’nin fiziksel bir gaz ticaret hub’ı olmak yönünde çok önemli fırsata sahip olduğunu belirterek, bunun Türkiye, Avrupa ve Türkiye’nin gaz tedarikçisi ülkeler için “kazan-kazan-kazan” durumu sunduğunu belirtti. Difiglio, rekabetçilik, ekonomi ve tüketici perspektifleriyle daha rekabetçi bir piyasaya geçişin planlanmasına ve özel sektörün bu hedefe ulaşılmasında önemli rolüne dikkat çekti.