“Sayaç değişimi ve kalibrasyonları yıl geneline yaymak doğru bir yaklaşım”

Zorlu Enerji Kalibrasyon Merkezi Müdürü Mehmet Akif Deniz: “Gaz sayaçları için yoğun kalibrasyon dönemi yaklaşıyor olup periyodik muayene süresi dolan sayaçların kalibrasyonlarını yıl geneline yayarak tamamlamak doğru yaklaşım olacak.”

Zorlu Enerji’nin 2018 yılında Gaziantep’e kurduğu “Zorlu O&M Kalibrasyon Merkezi”, ilk etapta G4, G6 tipi evsel diyaframlı Doğalgaz Sayaçlarının kalibrasyonunu ve bunun yanı sıra RMS-A ve Müşteri İstasyonları basınç ve sıcaklık sensör kalibrasyonlarını ve elektronik hacim düzelticilerin katsayı doğrulamasını yaparak bu ölçüm ekipmanlarının kalibrasyonunu gerçekleştiriyor.

Yoğun kalibrasyon dönemine giriliyor

Kalibrasyon merkezi hakkında açıklamalarda bulunan Zorlu O&M Kalibrasyon Merkezi Müdürü Mehmet Akif Deniz, kalibrasyona olan güvenin artırılabilmesi için, dağıtım şirketleri, organize sanayi bölgeleri veya tüketicinin hatalı kalibrasyonlara ve kalibrasyonu yapılmamış olan ölçüm cihazlarının kullanımına karşı korunması gerektiğini belirtti. Deniz, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ölçümde kaliteyi sağlamak adına ölçüm cihazlarının ve sonuçlarına ait bulguların her platformda gündeme gelmesi ve paylaşımlarda bulunulması sektöre katkı sağlayacak önemli konulardan biridir.
Lisans başlama tarihi itibarıyla özellikle ülkemizde en yoğun doğalgaz ile tanışılan dönemlerden olan 2004-2010 yılları arasında lisans alan şirketlere bakıldığında; birçoğunun periyodik muayene süresi olan 10’uncu yıllarını tamamlamaya başladığı, kanunen değişimi gereken yıllık periyodik muayene kapsamındaki bu sayaç sayılarının abone sayısına paralel her geçen yıl hızlı arttığı, hatta bu artışların bazı gaz dağıtım şirketlerinde yılda iki katı artış olarak kendini gösterdiği ve yoğun bir kalibrasyon dönemine giriş hazırlıklılarının yapılması gerektiği görülmektedir.

“Sayaç değişimi ve kalibrasyonları yıl geneline yaymak doğru bir yaklaşım olacak”

Mehmet Akif Deniz, “Dağıtım şirketlerini hızla yaklaşan yoğun bir değişim dönemi beklediği abone portföylerine bakıldığında aşikârdır. Bu yoğun dönemlerinde tavsiyemiz değişimi planlanarak kalibrasyona gönderilecek olan bu sayaçların işin tamamlanma süreside göz önünde bulundurularak yılsonuna bırakılmaması ve herhangi bir mağduriyet veya cezai bir durumla karşılaşılmaması adına yıl geneline yaymanın doğru bir yaklaşım olacağı tavsiyemizdir. Kök neden olarak sayaç üretim yıllarının sisteme girişi esnasında olası kayması, üretim yılının sisteme yanlış girilmesi vb. gibi herhangi bir nedenden dolayı bu olası hatalar nedeniyle bu değişimlerin erken tamamlanması ve yıl sonuna yaklaşıldığında son bir kez sahalarında bir filtreleme veya visual kontrol yaparak dönemlerini kapatmalarını tavsiye etmekteyiz” dedi.

“Kalibrasyon sonrası analiz, raporlama ve çıkarımlara önem veriyoruz”

Mehmet Akif Deniz, “Kalibrasyon kelimesi dilimizde her ne kadar eski bir ifade olsa da gaz sayaçları için yeni sayılabilecek bir konu olup önemi itibarıyla hassasiyet barındırmaktadır. Kalibrasyon işlemlerinin yapılması üzere laboratuvarımıza gelen binlerce sayaç üzerinde yapmış olduğumuz inceleme ve analizlerde veri kümemiz ve fiziki durumlar üzerinden birçok durum tespiti yapmakta ve çalışmış olduğumuz firmalara bu alanda detaylı istatiksel ve bilimsel metodolojilere dayalı çalışmaları eğitim/bilgilendirme mahiyetinde raporlamakta ve sunmaktayız. Yine bu çalışmalarımızın yanı sıra talep gelmesi veya ihtiyaç olması durumunda genel “Metroloji ve Kalibrasyon, Ölçme ve Değerlendirme, Saha Kalibrasyon Uygulamaları ve Muayene & Süreçleri gibi alanlarda da eğitimler vermekteyiz.
Örneğin 2008 yılında laboratuvarımızda testi yapılan rastgele seçilmiş yaklaşık 14.000 adet sayacın %51’ inin ilk kalibrasyon sonucu uygun olduğu, yüzde 43’ ünün test işlemi sonrası tolerans dışında çıkarak laboratuvarımızca yeniden mevzuata uygun hale getirildiği, yüzde 5,7’ sinin ise basınç kaybının yüksek olması, iç mekanizma kaynaklı vb. gibi farklı nedenlerle hurda olarak test işlemlerinin sonuçlandığı görüldü.

Çok kısa olarak sıkça karşılaştığımız durumlara da yer vermek gerekirse ilk devreye alma esnasında yüksek basınç/debi uygulanması kaynaklı sayacın iç mekanizmasının görevini yerine getiremeyerek eksenlerinden saptığı ve durduğu şeklindedir. Laboratuvarımıza sıklığı itibarıyla yoğun gelen sayaç muayene tiplerinden bir diğeri ise tüketiciler tarafından veya gaz dağıtım şirketleri tarafından başvuruları yapılarak gönderilen kalibrasyon talepleridir. EPDK’ nın yayımladığı 2017 Doğalgaz Piyasası Yıllık Sektör Raporunda Dağıtım Şirketlerine yapılan başvuru ve Şikâyet konularının başını %36,18 ile sayaç şikâyetleri almaktadır. Haliyle konunun önemine binaen bu kapsamda laboratuvarımıza gelen sayaçları ve süreçlerini titizlikle ve en ince ayrıntısına kadar takip ediyor, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilileri tarafından oluşturulan ayrıntılı inceleme raporuyla süreci sonlandırıyoruz” ifadelerini kullandı.

“Ticari yaklaşımdan uzak, kalite odaklı iş anlayışı”

Mehmet Akif Deniz, “Bir dağıtım şirketi düşünün. Periyodik Muayene kapsamında yılda 100.000 adet (45 kamyon dolusu sayaç) sayaç değiştiriyor ve yine bunun yanı sıra bu değişimini yaptığı sayaçları kalibrasyona gönderiyor ve bir yandan da kalibrasyonu tamamlanan sayaçları yeniden takıyor ve bunun diğer sistemsel ve sertifikasal süreçleri…
Öncelikle sektörde sıkça karşılaştığımız ve edindiğimiz tecrübelerden yola çıkarak; Kalibrasyon Merkezimize gelen bütün sayaçları barkod sistemiyle depomuza hangi muayene kapsamında, hangi şirketten, hangi tarihte, hangi irsaliyede, hangi arıza kaydı ile ve diğer tüm bilgileriyle android/mobil cihazlar vasıtasıyla sisteme girişini yapmakta ve olası bir karışıklığa karşı daha ilk başından önlem almaktayız. Akabinde yıllarca dış ortama maruz kalmış ve görüntü olarak aşırı kir pas içerisinde olan sayaçların dış metal gövdelerini endüstriyel yıkama ünitesinde 40 C’ lik su püskürtmesi yaparak konveyör band üzerinde kısa süreli ilerletip ön yıkama işlemlerini gerçekleştiriyor ve test işlemlerine hazır hale gelmesi için şartlandırılmış stabilizasyon odasında 12 saat kadar bekletiyoruz.
Kalibrasyon test işlemlerine artık hazır hale gelen sayaçları daha önce sistemsel depo girişini yaptığımız Fiori/SAP havuzunda inceliyor öncelik durumlarına ve kriterlerine göre laboratuvar test operatörüne iş emri olarak atamasını yapıyoruz. Test operatörümüz test işlemlerini tamamladığında test sonuçlarını direkt olarak mobil cihaz vasıtasıyla sisteme girmekte ve portal havuzlarımızda anlık itibarıyla görüntüleyebilmekteyiz. Kalibrasyon sertifikasını ise herhangi bir hataya mahal vermeden raporlayabilmekteyiz. Son olarak daha önce yıkama işlemleri tamamlanan testi geçen sayaçların boyama işlemlerini yapmakta ve paketleme işlemleri esnasında olası numaratör dönmeme ihtimallerine karşı son rodaj uygulaması yaparak numaratörün döndüğünü izliyor ve hazır hale getiriyoruz” şeklinde konuştu.

“RMS-A ve müşteri istasyonu kalibrasyonları”

Mehmet Akif Deniz, “RMS-A ve Müşteri istasyonlarında ölçüme esas rakamlar belirlenirken ölçüm miktarının doğruluğunu direkt etkileyen birçok unsur bulunmakta, önemi itibarıyla ise basınç ve sıcaklık sensörlerinin düzenli olarak kalibrasyona tabi tutulması önemli bir konu. Dağıtım şirketlerinde veya organize sanayi bölgelerindeki gaz arzlarının önemli kısmı bu istasyonlardan gerçekleşmektedir. Bu nedenle bu istasyonlarda karşılaşılabilecek olası mekanik veya elektronik ölçüm hataları dağıtım şirketi nezdinde yanlış ölçümlere yol açabilmektedir. Bu tip istasyonlarda yapmış olduğumuz kalibrasyon işlemlerinde hem sensör kalibrasyonlarının doğruluğunu ölçmekte hem de sensörlerin bağlı bulunduğu flow computer veya elektronik hacim düzelticilerin ölçüm hesaplamalarını (matematiksel işlem sınaması olarak da düşünülebilir) doğruluğunu mekanik olarak kontrol etmekte ve doğruluk ölçümlerini gerçekleştirerek rapor etmekteyiz” diye konuştu.

Jeotermal enerjinin toplam elektrik üretimindeki payı artmaya devam ediyor