TÜVEK’in temelleri atıldı

Açılış töreninde konuşan Bakan Dönmez; “Verilerin elde edilmesi kadar arşivlenmesi ve saklanması da önemli. Çünkü günümüz dünyasında bilgi güçtür. Bilgiyi değer haline getirmek, onu işlemek sahada yapılan faaliyetler kadar önem arz ediyor. Bu maksatla temelini atacağımız TÜVEK ile madencilikte önemli bir adımı daha atmış olacağız” ifadelerini kullandı.

Sibel ACAR/ANKARA- Türkiye Yerbilimleri Veri ve Karot Bilgi Bankası (TÜVEK) Temel Atma Töreni, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in katılımıyla Ankara Temelli’de gerçekleştirildi.

TÜVEK aracılığıyla, Maden arama, araştırma ve üretimi esnasında elde edilen sondaj karotları, numuneler, yer bilimleri verileri ve haritaları burada arşivlenerek kullanıcıların hizmetine sunulacak.

Törenin açılışında konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, günlük hayatta kullandığımız pek çok basit eşyadan ileri teknoloji pek çok ürüne kadar her şeyin ham maddesinin madenlerden geldiğini belirterek; “Enerji her ne kadar gelişmenin, ilerlemenin kaynağı olarak görülse de, madenler de bu süreçte enerji kadar pay sahibi” ifadelerini kullandı.

Madenlerin günümüz teknolojisinin altyapısını oluşturarak bir nevi buz dağının görünmeyen yüzü olduğunu ifade eden Dönmez, bu kısımın genellikle bilinmediğini söyledi.

“GÜNÜMÜZ DÜNYASININ CAN DAMARI: MADENLER”

Her saniyesi teknolojiyle örülü günümüz dünyasının can damarının madenler olduğuna vurgu yapan Dönmez; “Bu sadece günümüz dünyası için geçerli değil. Geçmişi sömürgeciliğe dayanan ülkelere bakın. Gittikleri yerlerde ilk el koydukları metalar arasında madenler geliyor. Çünkü madencilik gelişmiş sanayi ülkelerinin çoğunda ekonomik kalkınmayı başlatan öncü bir sektördür. Madencilik; sanayi, enerji, tarım ve inşaat gibi sektörlerin temel girdilerini oluşturuyor. Milli Enerji ve Maden Politikamızı yürütürken hep şu hususu dile getirdik. Enerji ve madencilik politikalarımızı artık eşgüdüm içerisinde yürüteceğiz” dedi.

Sektörün büyüme potansiyeli ile öne çıkan bir sektör olduğunu ifade eden Dönmez; “Gittiğim her yerde söylüyorum. Ham maddede bir çarpansa, yarı mamulde sekiz, tam mamule döndüğünde 24 çarpana kadar çıkabilecek bir katma değer üreten sektörden bahsediyoruz. Gelişmiş ülkelerde madenciliğin gayri safi yurt içi hasılaya oranı yüzde 5 ila 9’lar arasında. Bizde ise bu oran yüzde 1’lerde. Burada 5, 6 kat büyüme potansiyeli olan bir sektör var. Bu potansiyeli tam anlamıyla ortaya çıkarmak zorundayız. Çünkü büyük ülke olmak, güçlü ülke olmak bunu gerektirir. Elindekini, sahip olduğunu en iyi şekilde değerlendirmeyi gerektirir. Dünyadaki bor rezervlerinin yüzde 73’üne, doğal taşlar rezervinin yüzde 30’una, endüstriyel ham madde rezervlerinin yüzde 2,5’una, kömür rezervlerinin yüzde 2’sine, metal rezervlerinin yüzde 0,5’ine sahibiz. Bu kaynakları katma değerli ürünler haline dönüştürerek ekonomiye kazandırma gayreti içerisindeyiz” diye konuştu.

“MADENCİLİKTE UÇ ÜRÜN ODAKLI YENİ DÖNEMİ BAŞLATTIK”

Bu anlayıştan yola çıkarak madencilikte uç ürün odaklı yeni dönemi başlattıklarına vurgu yapan Dönmez; “Üretimden nihai ürün aşamasına, teknolojisinden insan kaynağına kadar madenciliğin Türkiye’nin marka sektörlerinden birisi olması için büyük çaba gösteriyoruz.  Bugün maden ve ham madde ithalatımız -altın dâhil- yaklaşık 26 milyar dolar civarı ve bunun önemli bir kısmını da işlenmiş madenler oluşturuyor. İhracatımız da 5-6 milyar dolar seviyelerinde.Teknolojik altyapı eksikliğinden dolayı madenlerimizi Türkiye’de zenginleştiremiyorduk. Artık madenlerimizi salt ham madde olarak yurt dışına ihraç etme dönemi kapandı. Yerli üretimi, ar-ge ve inovasyonu temel alan madencilik stratejimizle çıkarılan madenler artık ülkemizde işlenecek. Böylece hem madenciliği destekleyen alt sektörler, hem teknolojik girişim, hem istihdam hem de ihracat noktasında önemli bir pazar hareketliliği oluşturacağız. Kazanan madencilik sektörümüz olacak. Kazanan milletimiz olacak. kazanan türkiye olacak” ifadelerini kullandı.

“TÜVEK’LE MADEN KAYNAKLARIMIZIN TEK TEK SİCİLLERİNİ TUTACAĞIZ”

MTA’nın yürüttüğü yoğun faaliyetlerin meyvelerinin gün be gün alındığını söyleyen Dönmez, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ülkemizin yer altı varlığını ortaya çıkarmak için MTA yoğun bir faaliyet içerisinde. MTA’nın kurulduğu 1935’ten 2015 yılına kadar yaptığı toplam sondaj 6 milyon metreydi. 2017-2019 yılları arasında yani sadece 3 yılda, 80 yıllık rakamın yarısından fazlasını yaparak toplam 3,5 milyon metre sondaja imza attı.

Bu kadar yoğun çalışmanın yürütüldüğü son 3 yılda 89’u maden, 83’ü enerji ham maddesi olmak üzere toplam 172 ruhsat sahasında değeri milyonlarca dolara ulaşan yeni maden kaynakları tespit edildi.

MTA, havadan jeofizik operasyonlarıyla da 920 bin kilometrelik bir alanı tarayarak yer altının adeta röntgenini çekti. Oruç Reis Gemimiz de denizlerimizin dört bir köşesinde hidrokarbon varlığımızın tespiti için 7/24 faaliyetlerine devam ediyor. Elde ettiğimiz bu verileri MTA laboratuvarlarında analiz ediyoruz. MTA laboratuvarlarında yıllık 60-70 bin numunenin analiz ve testi yapılırken, yeni alınan cihazlar ve hafta sonu vardiyalı çalışmayla bu rakam 2018’de 525 bine, 2019’da ise 611 bine yükseldi. Yani 10 katlık bir artıştan söz ediyoruz. MTA’nın özveriyle çalışan yönetici ve bütün çalışanlarına da bu vesileyle teşekkür ediyorum.

MTA bu faaliyetleri yürütürken arazilerin haritalarını çıkarıyor, jeofizik veriler üretiyor, yerin yüzlerce metre altına giden sondajlarla karotlar elde ediyor. Bunların analizleri ve testlerini yaparak maden varlığıyla ilgili dataları üretiyor.

Bu verilerin elde edilmesi kadar arşivlenmesi ve saklanması da önemli. Çünkü günümüz dünyasında bilgi güçtür. Bilgiyi değer haline getirmek, onu işlemek sahada yapılan faaliyetler kadar önem arz ediyor. Bu maksatla 2018 yılında Türkiye Yer Bilimleri Veri ve Karot Bilgi Bankası’nı kısa adıyla TÜVEK’i kurduk. Bugün inşallah temelini atacağımız TÜVEK ile madencilikte önemli bir adımı daha atmış olacağız. TÜVEK ile maden kaynaklarımızın arama ve üretim açısından tek tek sicillerini tutacağız. Maden arama, araştırma ve üretimi esnasında elde edilen sondaj karotları, numuneler, yerbilimleri verileri ve haritaları burada arşivleyecek, kullanıcıların hizmetine sunacağız. Karot Bilgi Bankamız bir nevi madenciliğimizin hafızası olacak.

Tüm jeolojik örneklere ait analiz ve bilgileri modern arşiv ve bilgisayar ortamında saklayacağız. Ülkemizde maden arayan yerli ve yabancı kurumların yaptıkları sondajlardan temsili numuneler alarak Karot Bilgi Bankamızda kaydını tutacağız. Karot Bilgi Bankasıyla birlikte farklı zamanlarda yapılan mükerrer çalışmaların da önüne geçeceğiz. Bu da gelişen teknolojilere bağlı olarak sahaları ileride yeniden değerlendirmemize imkân verecek.

Önceki faaliyetler esnasında elde edilen verilerin saklanmaması, bu verilerin daha sonra yeniden toplanması ya da yetersiz veriyle yüksek riskli arama çalışmalarına girilmesi gibi kayıpları da beraberinde getiriyor. İnşallah Karot Bilgi Bankamızla hem zaman hem de maliyet kayıplarının önüne geçeceğiz.

TÜVEK’e teslim edilen numuneleri yurt dışındaki pek çok örneği gibi uluslararası standartlarda tasnif edeceğiz. Bütün sondaj karot numuneleri, kırıntı ve el örnekleri dünya standartlarındaki kriterlerle tarayacak ve mineralojik içerikleri tespit edeceğiz. Böylece sondaj esnasında ya da sonrasında ortaya çıkabilecek beşeri hataları da en düşük seviyeye indireceğiz.

Numunelerin arşivlenmesi ve tekrar kullanılması adına Karot Bilgi Bankamız, madencilik sektörümüzün sürdürülebilirliğine önemli katkılar sunacak. Karotlu sondajlarla alınan numuneler bölgenin yer altı formasyonu hakkında önemli bilgiler veren kamu kaynağıdır. Bu kaynağı milletimizin menfaatleri doğrultusunda yatırımcılarımızla, üniversitelerimizle paylaşacağız. Ortaya çıkabilecek riskleri azaltacağız. Yatırımcılarımıza ve araştırmacılarımıza veri kolaylığı sağlayacağız. İsteyen istediği bilgiye kolaylıkla ulaşacak. Böylece hem akademik bilginin çoğalmasını hem de sahada operasyonel işlemlerin kolaylıkla yapılmasını sağlayacağız.”