UTTS’de montaj işlemleri için son tarih 30 Nisan

Gözde Emlik – İstanbul

Akaryakıt istasyonlarının 31 Ocak 2025 tarihine kadar Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne kayıt yaptırmaları zorunlu hale getirilmişti. 1 Şubat 2025 tarihinden önce faaliyet gösteren istasyonların da bu tarihe kadar cezai işleme tabi tutulmamak adına UTTS kaydını tamamlamaları gerekiyordu. Kayıt sonrasında montaj işlemleri için ise son tarih 30 Nisan 2025 olarak açıklandı. Son tarih için çok az zaman kaldı. Sektör temsilcileri de hem bayi hem de dağıtıcı açısından süre uzatımını talep ediyor.

Konuya dair sektörümüzün önemli isimlerinden görüşler aldık. TABGİS Başkanı Murat Bilgin ve ADER Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Direkci süre uzatımı taleplerini ve UTTS’nin işleyişiyle ile ilgili teknik detayları Enerji Petrol Gaz Gazetesi’yle paylaştı.

‘SÜRE UZATIMI MONTAJ SONRASINDA ÇIKABİLECEK TÜM TEKNİK SORUNLARIN GİDERİLMESİNİ DE KAPSAYACAK ŞEKİLDE YAPILMALI’

TABGİS Başkanı Murat Bilgin

Montaj süresinin kesinlikle uzatılması gerekiyor. Biz zaten sahadaki gidişatın yönüne bakarak montajların 30 Nisan’a yetişebilmesini çok olasılıklı görmüyorduk. En başından beri şunu söylüyoruz; Türkiye’de çok çeşitli teknolojik donanımları kendi sahasında uygulamış ve bunların kurulum ve işletilmesi aşamalarındaki tüm süreçler hakkında son derece tecrübeli olan ender sektörlerden biriyiz. Daha önce de söylemiştik ama ne yazık ki bizim sektörel tecrübemiz çok geç dikkate alınmaya başlandı. Bunu belirtmemin sebebi bir eleştiri değil ancak UTTS montajları istasyonlar tarafında yeterli düzeyde değil ve birçok sorun çözüm bekliyor. Dolayısıyla sürenin yeniden uzatılmasına ihtiyaç olduğu çok açık. Ama kamu-sektör iş birliğimizi daha erken kurabilseydik belki de şu anda sistem devreye alınmıştı.

“TÜM SORUNLARIN GİDERİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALARIMIZ SÜRÜYOR”

Sistemle ilgili çözüm bekleyen çok önemli teknik, operasyonel ve zamanlama sorunları yaşıyoruz. Ayrıca sektörde bayilerin haklarının korunarak uygulamanın hayata geçirilebilmesi için hukuki mecra da dahil mücadele eden de tek bayi sendikasıyız. Tüm sorunların giderilmesine yönelik çalışmalarımız sürüyor.

TABGİS olarak mevcut taşıt tanıma sistemlerinin entegrasyonu için çok yoğun bir çabanın neticesinde bir süreç başlatıldı. Bu sürecin adı UTTS Mevcut TTS tabanca okuyucu değişim programıdır. Akaryakıt bayileri 1 TİM+2 TTO satın almaları ve hizmet bedelini ödemeleri koşuluyla diğer TTO’larını ücretsiz olarak UTTS uyumlu antenlerle değiştirecekler. Bu bir yol haritası olarak Darphane yetkilileriyle karşılıklı görüşmelerimiz neticesinde başladı. Ancak bu yolda zaman zaman bayilerden çeşitli sebeplerle ekstra ücretlerin alınmaya çalışıldığını görüyoruz.

“BAYİLERDEN EKSTRA MALİYETLERİN ÇIKARILMAK İSTENMESİNE KARŞIYIZ”

Örneğin son olarak istasyonlardan sökülen TTO’lar Darphane onayından geçmezse bu bedel yetkili montaj firmasına fatura edilecek. Yetkili firmaların ise bu bedelleri bayilere yansıtmak üzere çeşitli formüller ürettiğini hatta aksi durumlarda bayilerin cebinden çıkan parayla alınan bayinin kendi öz malı olan bu sistemlerin kendilerine ödeme yapılmazsa askıya alınmasını düşünecek kadar gerçekçi ve hukuki olmayan öneriler duyuyoruz. Bu duyumlarımızdan hareketle bu tür taleplerin hepsine karşı hukuki dayanaklarımızla birlikte Darphane’ye başvurumuzu yaptık. Bayilerden belirlenen maliyetler dışında ekstra maliyetlerin çıkarılmak istenmesine sonuna kadar karşı çıkacağız.

Aynı şekilde yine sahadan tedarikçiler ve dağıtıcılar tarafından değişim programının sonuçlanabilmesi için akaryakıt bayilerinin yeterli sayıda TİM satın almaları gerektiği, ücretsiz değişim programı için değiştirilecek TTO’lar için de ayrıca sabitleme kılıfı satın almalarına ilişkin yönlendirmelerde bulunulduğunu duyuyoruz.

“BİZLER BAYİ OLARAK VAZİFEMİZİ YERİNE GETİRDİK”

Bayi meslektaşlarımın bilgisine açıkça sunuyorum. Bizler bayi olarak vazifemizi yerine getirdik, hepimiz 31 Aralık’tan önce başvurularımızı tamamladık, ödemelerimizi yaptık. Ücretsiz değişim süreci için de gerekeni zamanında yaptık.

Ücretsiz değişim sürecinin satın alma şartları 1 TİM+2 TTO’yu kapsıyor. Neden? Çünkü sistemin asgari olarak çalışması için bir bütün olarak tasarlanmış bu donanımlara ihtiyaç var. Bugün gidip bir elektronik cihaz aldığınızı düşünün, servis eve geldi ve size cihazın çalışması için elektrik fişini ayrı satın alacaksınız dedi. Siz alır mısınız? Bu tutumlar her şeyden önce bayilerin tüketici haklarını ihlal etmek demek. Aynısı TTO kılıfları için de geçerli. TTO zaten kılıfıyla birlikte satılıyor bize. Nihayetinde bunlar isteğe bağlı ek özellik olsun diye alınan ürünler değil, sistemin işlevini yerine getirmesi için birbirini tamamlayıcı donanımlar. Değişim süreci kılavuzunda da ücretsiz değişim için ayrıca TİM veya ayrıca kılıf veya herhangi bir parçanın satın alınacağına dair bir koşul bulunmuyor. Bir de bu donanımların garanti süresi ve şartlarına ilişkin bir bilgi yok şu anda. Bu eksikliğin de bir an önce tamamlanmasını talep ettik.

“ODAKLANMAMIZ GEREKEN SAHADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR”

Sistemin asıl odaklanılması gereken tarafı ekstra satışlar değil, sahada karşılaşılan sorunlar. Burada tespit ettiğimiz birçok sorun bulunuyor. Örneğin önemli olan birkaçından bahsetmek gerekirse bazı marka pompalarda model yılına göre yazılım eşleşme sorunları çıkıyor. Bazı araçlarda TTB’ler çalışmıyor, bazılarında TTB okunduğunda yazar kasaya bir önceki plaka geliyor ki, bu sistemin kuruluş amacına tamamen ters ve bayileri çok zor duruma düşürebilecek bir sorun.

“DARPHANE’DEN BEKLENTİMİZ TEKNİK SORUNLARIN GİDERİLMESİNİ KAPSAYACAK ŞEKİLDE SÜRE UZATIMI”

TTB’nin okunması, yazarkasaya aktarılması, fişin çıkması sürelerinde gecikmeler yaşanıyor. Dolum sırasında kesilmeler oluyor veya tamamen duruyor. TTO’lar ebat olarak uyum sağlayamayabiliyor, bir de kılıf renginin değişmesi gerekli çünkü maalesef bundan dolayı yanlış dolum yapılabiliyor. TİM’ler de halen çeşitli sorunlar oluyor, mesela TİM bulunan adalarımızda TTO olmayan tabancalarda bile dolumlar sırasında kesmeler yaşanıyor. Bunlar sadece birkaç örnek, elbette bu sorunlara zaman içinde çözüm bulunacaktır. Ancak bizim de Darphane’den beklentimiz süre uzatımı yapılması ve süre uzatımının montaj sonrasında çıkabilecek tüm teknik sorunların giderilmesini de kapsayacak şekilde yapılması. Burada bahsettiğim sorunlar işin küçük bir kesiti bunlar gibi pek çok sorunu ve taleplerimizi Darphane’ye ilettik.

Biz sendika olarak, bayilerden kaynaklanmayan hata, eksiklik ve gecikmelerin haksız bir idari yaptırım olarak bayilere dönmesini istemiyoruz. Bu sorunlar çözümlenene kadar da takipçisi olacağız.

“KAMU ARAÇLARININ DURUMU HALA BELİRSİZ”

UTTS’de kesinlikle açıklığa kavuşturulması gereken bir konu da kamu araçları. Öncelikle mevzuatta kamu araçlarının TTB taktırma zorunluluklarının olmadığı açık bir şekilde belirtiliyor. İsteğe bağlı olarak TTB taktırılmasında da bir engel yok. Ancak buradaki sorun şu, bazı ana dağıtım şirketlerinde ihalelerden dolayı kamu araçlarına halihazırda kullanıcısı oldukları TTS aracılığıyla ikmalde bulunulması gerekiyor. Şu anda bu araçlara ikmalde bulunulması için kartlı sistemlerle geçici çözümler üretildi ama asıl ilerleyen süreçte UTTS’nin tamamen devreye alınmasında bu ikmaller nasıl yapılabilecek bunun açıklığa kavuşturulmasını bekliyoruz.

“BU UYGULAMALARIN AMACINA ULAŞMASI İÇİN EN ÇOK BAYİLERLE GÖRÜŞÜLMELİ”

Biz TABGİS olarak UTTS de olsa özellikle akaryakıt gideri çok olan tüketicilerin daha çok yerinde denetlenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü yazarkasa fişi bildiğiniz gibi maalesef akaryakıt bayilerinin ticari unvanları kullanılıp sahte olarak üretiliyor. Bu sorun bayilerin başının belası halinde sürgit devam ediyor. Her hafta maliyeden bize listelerce plakalar iletilip bunların mal alıp almadıkları sorgulanıyor. Halbuki yeni nesil yazarkasanın bunları çözeceğini umuyorduk öyle olmadı. Şimdi UTTS geldi, biz UTTS fişleri için de benzer sorunlar yaşamak istemiyoruz. Dolayısıyla kamudan beklentimiz kaçakçılığın engellenmesi için yürürlüğe konulan sistemlerin tam olarak amacına ulaşması için bunu sektörü bilen taraflarla mesela UTTS konusunda da en çok bayilerle görüşmeleridir.

‘İSTASYONLARIN BU KURULUM MALİYETİNE KATLANMALARI MÜMKÜN GÖZÜKMÜYOR’

ADER Yönetim Kurulu Başkanı
Cemil Direkci

Akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla istasyonlarda akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihazlara taşıt plaka bilgilerinin elle girişini önleyerek otomatik olarak aktarılmasını sağlamak amacıyla 5 Ekim 2023 tarih ve 32330 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan tebliğ uyarınca akaryakıt istasyonlarına Ulusal Taşıt Tanıma Sisteminin Darphane tarafından kurulum ve işletilmesi hükme bağlandı.

Yayınlanan genelge hükümleri uyarınca Akaryakıt istasyonlarının en az bir pompa ünitelerine UTTS donanımlarını taktırmaları gerekiyor.

“UTTS’NİN MALİYETİ YAKLAŞIK 220.000 TL”

Tek pompalı bir istasyona kurulacak UTTS’nin maliyeti yaklaşık 220.000 TL. Derneğimizin üyesi dağıtım şirketlerinin toplam bayi sayısı 1869 adet olup bunların 1.250 adedi günlük 3.000 litrenin altında satış yapmakta olan istasyonlar. İşletme maliyetleri yüksek olan bu satışı düşük istasyonların bir de bu kurulum maliyetine katlanmaları ekonomik olarak mümkün gözükmüyor. Bu aşamada PÜİS devreye girerek Türkiye’deki günlük tüketimi 3000 litrenin altında olan istasyonların birçoğunun TTS maliyetlerini karşıladı. Bu vesileyle şahsım ve derneğimiz adına Sayın Başkan ve ekibine teşekkür ediyorum.

UTTS’nin montaj işlemleri için belirlenen son tarih olan 30 Nisan 2025’e yaklaşırken uygulama kapsamında LPG ve hususi araçların kalıcı olarak kapsam dışında bırakılması, sistem ekipmanlarının fiyatlarının ekonomik koşullar göz önünde bulundurulduğunda ucuzlatılması yönünde beklentilerimiz mevcut. Ayrıca tüketiciler açısından bakacak olursak da araçlar el değiştirdiğinde TTS cihazı da yenileniyor. Bu durum da alıcıya bir külfet oluşturuyor. Bu nedenle araç el değiştirdiğinde mevcut olan cihazın kullanıma devamının sağlanması için bir çalışma yapılması gerektiği görüşündeyiz.

“2024 YILINDA RAFİNERİLERİN SATIŞ POLİTİKASINDA YAPTIĞI DEĞİŞİKLİK, SEKTÖRDEKİ TÜM OYUNCULARA OLUMSUZ YÖNDE YANSIDI”

2024 yılında Rafinerilerin satış politikasına yönelik yaptığı bir değişiklik, sektördeki tüm oyunculara olumsuz yönde yansıdı. Tüm bayi ve müşteri sözleşmeleri yeniden değerlendirilmek zorunda kalındı, sektördeki oyuncuların birbirine karşı güveni sarsıldı ve etkisi halen kısmen de olsa devam ediyor. Ayrıca bayiler ile dağıtıcılar arasında sorunların bir kısmı da hukuki zemine dahi taşındı.

O nedenle bundan sonraki dönemlerde de sektöre yön verenlerin, tüm paydaşların, kurul ve kurumların görüşlerini alarak koordineli bir şekilde karar vermeleri her türlü uygulama açısından daha sağlıklı neticeler doğuracak. Çünkü alınan kararlar uygulamaya geçirildiğinde yaşanan aksaklıkları çözmek daha zor ve uzun süreler alıyor ve bunun yanında birtakım polemikler de yaşanıyor.