PETDER Başkanı Yüksel Yılmaz akaryakıt fiyat oluşumlarını değerlendirdi

PETDER Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Yılmaz, katıldığı bir televizyon kanalında akaryakıt fiyatlarının oluşumunu değerlendirdi. Yüksel Yılmaz şunları söyledi:

“Akaryakıt fiyatlarının oluşumunu konuşmaya başlamadan önce bir 2005 yılına, Petrol Piyasası Kanuna bakmamız lazım. 2005 yılı öncesinde Petrol Piyasası Kanunundan önce Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından regüle bir şekilde fiyatlar belirleniyordu. 2005 yılında Petrol Piyasası Kanunu ile aslında fiyat oluşumlarının serbestçe olacağı ifade edildi. Ancak tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de enflasyonun vatandaşın en önemli gider kalemlerinden biri olan akaryakıt ürünlerinin fiyatlarının serbestçe belirlenecek olması kamunun bunu nasıl izleyeceğini ve belli bir çerçeve içerisinde oluşmasını, ne beklemesine ve bunu düzenlemesine engel değil ve bunu da yaptı Petrol Piyasası Kanunu. Doğru bildiğimiz yanlışlar diye başlayabiliriz. Aslında biz ham petrolü veya brent petrolü takip ediyoruz. Sosyal medyadaki tartışmalarda fiyatın, brent petrolün fiyatındaki oransal düşüşe göre hesaplandığına dair bir kanı var. Aslında ham petrol bir girdi, akaryakıtın ürünlerinin bir girdisi, ham maddesi. Bu ürünler rafinerilere gidiyor ve rafineriler belli faaliyetlerden geçtikten sonra bizim vatandaşlarımıza sunduğumuz ürün motorin ve benzin, bunlar burada işleniyor. Bunların da bir borsası var, aynı brent petrolün olduğu gibi. Bu da Cenova Borsası. Oradaki fiyat oluşumlarını takip ediyoruz aslında. Akaryakıt fiyatını, ürün fiyatını, motorin ve benzin fiyatının oluşumlarını endekslere baktığımız zaman bunlar dört beş kalemdir. Birincisi bu borsada, Cenova Borsasında belirlenen fiyat. İkincisi döviz kuru, dolar kurundaki değişimler. Üçüncü kalemi vergi ve dördüncü kalem ise rafineri payı. Diğer kalemler ise dağıtıcı ve bayilerin kâr marjı. Fiyat değişimlerinin yansıyıp yansımadığını takip etmek istersek aslında bu gibi etkenlere bakmamız gerekiyor. Geçmiş yıllarda aslında pandemi öncesinde ham petrol endeksi ile platts endeksindeki değişimler yüzde 90-95 korelasyon gösteriyordu. Ancak bu tüm dünyadaki enerji kriziyle birlikte buradaki fiyatlamalar da bozuldu. platts ile ham petrol arasındaki korelasyon yüzde 80’lere kadar düştü. Birkaç örnek verecek olursak, 3 Ağustos’ta brent petrol yüzde 3 düşerken, bizim ürün maliyetini belirlediğimiz platts endeksi yüzde 2,6 arttı. 5 Ağustos’ta ise brent petrol yüzde 3,7 artarken, yani zam olması gerekirken, platts yüzde 2 düştü. Yani fiyat indirime doğru kaydı.”

Akaryakıttaki fiyatların satışları nasıl etkilediği üzerine konuşan Yılmaz, “Bir müddet etkisini gördük ancak sonradan toparlamaya geçti tekrar. Ülkemizde ihracatımız, sanayimiz büyüme rakamlarımız bunu gösteriyor. Ülkemizde büyüme devam ediyor. Her ne kadar belirli sıkıntılar olsa da. Bu büyümeye orantılı olarak da bizim satışlarımızda geçen yıla paralel şekilde devam ediyor.

Yüzde 10 civarında bir düşüş yaşadık geçen seneye kıyasla. Sonrasında toparlandı geçen seneki seviyelere geldi. Hatta şu anda geçen senenin üzerinde seyrediyor” dedi.

Yüksel Yılmaz, kârlılık paylarıyla ilgili, “Pompada bir fiyat gördüğümüzde bunun kırılımı nedir? Geçmiş yıllarda bunun yüzde 30-35’i maliyetti. Yani ürün fiyat çarpı dolardı. Şu an ki geldiğimiz noktada maalesef ürün fiyatlarının çok artmasından dolayı, Rusya-Ukrayna krizi sonrası ve döviz kurlarındaki hareket çok etkiledi. Pompada gördüğümüz fiyatın yüzde 65’i ürünün maliyeti oluyor. Burada fedakârlık yapan gruplardan biri de devletimiz, sıkça da dile getiriliyor. Daha önce de yüzde 45-50 olan civarında olan vergi oranı şu anda yüzde 20’lere kadar gelmiş durumda. Rafineri, dağıtıcı ve kâr bayi marjı burada kâr marjlarından da ciddi anlamda fedakârlık edilmiş durumda. Satışları koruyabilmek, rekabeti koruyabilmek ve tüketiciye yansıtmamak adına fedakârlık edildi. Daha öncelerde yüzde 12-15 civarında olan bu unsur rafineri, dağıtıcı ve bayi arasında yüzde 10’luk bir kâr marjına sıkışmış durumda” ifadelerini kullandı.

Dünyadaki enerji kriziyle ilgili de konuşan Yılmaz, “Rusya akaryakıt ürünlerinin önemli bir tedarikçisidir. Bugünlerde yaşadığımız fiyat artışı arz sıkıntısı ve buradaki belirsizliğin ne yöne eğileceğine yönelik sıkıntılardan kaynaklanıyor. Bizler Petrol Sanayi Derneği olarak Enerji Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanları ve ilgili kurumlar ile düzenli toplantılar yapıyoruz. Hem arz miktarlarını, tedarik durumlarımızı, rafinerilerle beraber iletişim halinde görüşüyoruz ve olası tüm senaryolara karşı hazırlanmaya çalışıyoruz. Şu aşamada önümüzdeki kışın ilk ayları için ülkemizdeki tedarik ve stok durumuna baktığımızda herhangi bir sıkıntı görmüyoruz. İnşallah ocak ayından itibaren de planlamalarını yapıp vatandaşlarımıza herhangi bir sıkıntı yaşatmadan, bu enerji krizinden koruyacağız.”

Yılmaz, beklentilerini şöyle anlattı:

“Biz dernek olarak bu konuda açıklama yapmaktan kaçınıyoruz. Çünkü çok uluslu değerlendirme şirketleri, petrol şirketleri resesyon beklentisi ile fiyatlarını aşağı yönlü gideceği ama bir yandan da Rusya-Ukrayna krizi nereye yöneleceğine ilişkin belirsizlikler nedeniyle arzda yaşanabilecek şoklar ve sıkıntıların fiyatları yukarı itebileceği düşüncesi ile verilen aralıklar çok yüksek. 60 ile 200 arasında giden teoriler ve söylentiler var. Geçen hafta resesyon beklentilerinin ağır basması ile petrol fiyatlarında çok hızlı bir gerileme yaşandı. Ancak bu hafta beklentiler biraz azaldı. Her an beklentiler değişiyor. Bizde keskin bir fikir vermekte zorlanıyoruz.

Platts endeksi ve dolar kurundaki çarpımın maliyete bakıp oradaki değişimi görebiliriz. Aslında devletin koyduğu yüzde 3’lük bir koruma bandı var. Ancak o yüzde 3’lük bant maalesef yüzde 4-5’lik artışlar ile çok hızlı kırılıyor. Temennimiz geçen haftalarda yaşadığımız düşüşün devam etmesidir. Bizde bu şekilde vatandaşlara uygun bir şekilde sunabiliriz.”