Küresel petrol talebindeki büyüme düşüyor

Deniz Yaşayan / İstanbul

Küresel petrol talebindeki büyüme, 2024’ün ilk yarısında yıllık bazda 800 kb/d artışla 2020’den bu yana en düşük seviyesini kaydetti. Talepteki bu yavaşlamanın başlıca nedeni olarak art arda dördüncü ayda da 280 kb/d daralan Çin gösterildi.

Norveç ve Kazakistan’daki planlı bakım kesintileri, Libya’da Hafter hükümetinin petrol satışlarını askıya alması, Brezilya ve Guyana’daki artan petrol arzını dengeledi. Sonuç olarak arz, ağustosta 80 kb/d artarak 103,5 mb/d’ye ulaştı. Bununla birlikte OPEC+ ülkelerinin arz artışında bu yıl 810 kb/d’lik bir düşüş yaşandı. OPEC+ dışı artışın ise bu yıl ve 2025’te 1,5 mb/d’ye ulaşacağı tahmin ediliyor.

KÜRESEL PETROL STOKLARI DÜŞTÜ

Küresel rafineri üretiminde de yıl sonuna kadar 440 kb/d’lik artışla 83 mb/d’ye ulaşılması bekleniyor. 2025’te de benzer şekilde, 630 kb/d’lik bir artışla 83,7 mb/d’lik bir hacme ulaşılması öngörülüyor. Buna karşın Çin’deki temmuz teslimatlarının beklenenden düşük gerçekleşmesi, bu yöndeki tahminler üzerinde olumsuz bir baskı yaratıyor. Ek olarak Avrupa ve Singapur’daki marjlar da kısa süreliğine negatife dönmüş durumda.

Gözlemlenebilir küresel petrol stokları temmuzda 47,1 mb azaldı. Bu düşüş, ham petrol, NGL ve ham maddelerde yoğunlaşırken (-75,5 mb) petrol ürünleri ocak 2021’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. OECD sanayi stokları temmuzda mevsimsel olarak 12,3 mb düşüşle beş yıllık ortalamanın 78,5 mb altında kaldı. Ön veriler, ağustostaki hisse senedi düşüşlerinin de devam ettiğini gösteriyor.

ÇİN’DEKİ DURGUNLUK TALEBİ ETKİLEDİ

Petrol fiyatları ağustosta ve eylül başında düşüş yaşadı. ICE Brent vadeli işlemleri Çin talebindeki düşüş ve ekonomik olumsuzlukların “arz fazlası” korkusunu artırmasıyla yaklaşık 10 dolar/bbl düştü. Yatırımcı satışları düşüş eğilimini artırdı ve net spekülatif döviz varlıkları son yılların en düşük seviyelerine geriledi. Şu an Brent, nisan 2024’teki en yüksek seviyesinden 20 dolar/ bbl düşüşle, varil 70 dolar/ bbl’den işlem görüyor. Bu da 2021’in sonundan bu yana kaydedilen en düşük seviye.

Çin’in başını çektiği küresel petrol talebi artışında son aylarda görülen hızlı düşüş, petrol piyasasındaki sert satışları tetikledi. Brent ham petrolündeki vadeli işlemler, Libya’daki siyasi krizin neden olduğu büyük arz kayıpları ve ham petrol envanterindeki çekişlere karşın ağustos başında 82 dolar/bbl’i aşan yüksek seviyesinden, eylülün başlarında 70 dolar/bbl’in altındaki düşük seviyesine geriledi. Bu, son üç yılın en düşük seviyesi oldu.

Çin’deki son yavaşlama, petrol tüketiminin temmuzda üst üste dördüncü kez 280 kb/d azalmasına neden oldu. Bu, 2024’teki ortalama 1 mb/d büyüme hızı ve 2023’teki pandemi sonrası 1,5 mb/d’lik artışla büyük bir tezat oluşturdu. Ülkenin petrol talebinin ekonomik durgunluk ve petrolden alternatif kaynaklara geçişin hızlanmasıyla birlikte yalnızca 180 kb/d artması bekleniyor. Ek olarak, Çin’de artan elektrikli araç satışları kara yolu yakıt talebini azaltırken demir yollarının gelişimi de yurt içi hava yollarındaki büyümeyi kısıtlıyor.

ABD’DE BENZİN KULLANIMI AZALDI

Çin dışındaki ülkelerde petrol talebindeki büyüme ise en iyi tabirle “ılımlı” seyrediyor. ABD’ye ilişkin son veriler, benzin teslimatlarının mayısta beklenmedik bir artış kaydetmesinin ardından haziranda keskin bir düşüş yaşadığını gösteriyor. Böylelikle dünyanın en büyük petrol tüketicisinde benzin kullanımı bu yılın ilk beş ayında, bir önceki yıla kıyasla azalmış oldu. Yapısal dalgalanmalar ve ekonomideki durgunluk birçok gelişmiş ekonomide teslimatların daralmayı sürdürdüğü anlamına geliyor. Bu, gelişmiş ekonomilerin petrol kullanımını, pandemi öncesi seviyesinin yaklaşık 2 mb/d altında bırakabilir. Çin’de petrol talebinin büyüme yönündeki ivmesini kaybetmesi ve Çin dışında artış ve düşüşlerin “ılımlı” seyretmesi, küresel petrol talebinin 10 yılın sonunda duraklayacağına işaret ediyor.

ÜRETİM KESİNTİLERİ İKİ AY ERTELENDİ

Petrol fi yatlarındaki bu düşüşü durdurmak için başta Riyad yönetimi olmak üzere OPEC+ ülkeleri, çeşitli önlemler alıyor. Son olarak, gönüllü üretim kesintilerini gevşetme tarihini iki ay ertelemeye karar verdiler. Bu gecikme, OPEC+’ya önemli bir zaman kazandıracak. Özellikle de gelecek yılın sonuna kadar 2,2 mb/d’lik ek kesintileri aşamalı olarak kaldırma yönündeki planlarını ayrıntılı olarak ele almak için.