İHTAR ETKiSi

2019 yılında yapılan ve petrol ve LPG piyasalarının denetim ve ceza sisteminde adeta devrim niteliği taşıyan değişiklikler meyvesini verdi. Niteliği itibariyle düzeltme imkanı olan binlerce işlem soruşturmaya gerek kalmadan ihtar mekanizmasıyla çözüldü. AMACINA ULAŞTI Düzenlemelerin üzerinden yaklaşık iki yıllık bir süre geçti. Bu süre sonunda görüldü ki, uygulama amacına uygun bir şekilde ilerliyor. Geçmişte, düzeltilme imkanı olduğu, […]

İHTAR ETKiSi
Emin Kaya
  • Yayınlanma29 Mayıs 2021 11:13

2019 yılında yapılan ve petrol ve LPG piyasalarının denetim ve ceza sisteminde adeta devrim niteliği taşıyan değişiklikler meyvesini verdi. Niteliği itibariyle düzeltme imkanı olan binlerce işlem soruşturmaya gerek kalmadan ihtar mekanizmasıyla çözüldü.

AMACINA ULAŞTI

Düzenlemelerin üzerinden yaklaşık iki yıllık bir süre geçti. Bu süre sonunda görüldü ki, uygulama amacına uygun bir şekilde ilerliyor. Geçmişte, düzeltilme imkanı olduğu, herhangi bir kamu zararına yol açmadığı, kaçakçılık kapsamında olmadığı halde, binlerce lira para cezası ile cezalandırılan, kamunun iş yükünü arttıran binlerce fiil ihtar yoluyla çözüme kavuşturuldu. Bu durum, son iki yılda bayilere verilen ceza miktarlarına da düşüş olarak yansımış durumda. 

HABERİN DEVAMI…

PETROL VE LPG PİYASASINA İHTAR ETKİSİ

2019 yılında yapılan ve petrol ve LPG piyasalarının denetim ve ceza sisteminde adeta devrim niteliği taşıyan değişiklikler meyvesini verdi. Niteliği itibariyle düzeltme imkânı olan binlerce işlem soruşturmaya gerek kalmadan ihtar mekanizmasıyla çözüldü. 

Şimdi filmi biraz başa saralım. Petrol Piyasası Kanunu’nun hazırlık aşamasında, cezalarla ilgili düzenlemeler yapılırken, her kesimin talebiyle  -ki buna bizzat sektör oyuncuları da dahil- çok ağır cezalar getirildi. Burada asıl amaç kaçakçılıkla mücadeleydi. Ancak zaman içinde uygulamada suç-ceza orantısı anlamında bazı sıkıntılar olduğu görüldü. Dolayısıyla buna ilişkin yeni yasal düzenleme ihtiyacı ortaya çıktı. Özellikle doğal gaz ve elektrik piyasalarında olduğu gibi, bazı durumlarda soruşturmaya veya cezalandırmaya gerek kalmaksızın uygulanacak bir ihtar mekanizmasının oluşturulması gündeme geldi. Bu doğrultuda EPDK’nın öncülüğünde oluşturulan taslak çalışma, siyasi otorite tarafından yasa haline getirildi ve 28 Şubat 2019’da Resmi Gazete’de yayınlanan kanun değişiklikleri ve hemen ardından EPDK’nın ikincil mevzuat düzenlemeleriyle, petrol ve LPG piyasalarının denetim süreçlerinde önemli değişikliklere gidildi. Buna göre, mevzuata aykırı eylemler niteliği itibariyle üç gruba ayrıldı. Neydi bunlar: 

• Düzeltme imkanı olan fiiller 

• Düzeltme imkanı olmayan fiiller ve

• Akaryakıt kaçakçılığı kapsamına giren fiiller…

Düzeltme imkanı olan fiiller için, muhatabı soruşturma açmadan uyaracak ve ihlalin giderilmesini sağlayacak ihtar mekanizması getirildi. 

Peki, uygulama nasıl yapılıyor?

Kurul tarafından belirlenen niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiiller için ilgili lisans sahibine, 30 gün içerisinde aykırılığın giderilmesi veya tekrar edilmemesi, aksi halde hakkında geçici durdurma yapılabileceği ihtar ediliyor ve durum tutanakla veya yazılı olarak kayıt altına alınıyor.

Lisans sahibi, bu süre sonunda, mevzuata aykırı fiilin düzeltilip düzeltilmediği bilgisini veriyor. Eğer bu bilgi verilmezse, EPDK veya ilgili kuruluş tarafından tespit yapılıyor. Eğer mevzuata aykırılık giderilmişse bu durum tutanak altına alınarak işlem tamamlanıyor. Böylece soruşturmaya veya herhangi bir idari yaptırıma gerek kalmıyor. Eski sistemde ise inceleme ve soruşturma aşamalarına müteakip, en küçük bir aksaklık için bile kanun gereği binlerce liralık idari yaptırımlar uygulanabiliyordu.

Peki, ihtar süresi sonunda mevzuata aykırılık giderilmezse ne oluyor?

Verilen ihtar süresi sonunda mevzuata aykırı durumu devam ettirenlerin ilgili piyasa faaliyeti 60 gün süre ile geçici olarak durduruluyor. Bu süre içerisinde mevzuata aykırılık giderilince geçici durdurma işlemi hemen kaldırılıyor. Geçici durdurma süresi sonunda tespit edilen aykırılıklar giderilmezse, faaliyetin durdurulmasına devam edilerek soruşturma başlatılıyor. Soruşturma sonuçlanana veya mevzuata aykırılık giderilinceye kadar faaliyetin durdurulmasına devam ediliyor ve gerekli idari yaptırımlar uygulanıyor. 

Niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiilin tespit tarihinden itibaren iki yıl içerisinde tekrar edilmesi halinde ise ihtar işlemi uygulanmaksızın ilgili piyasa faaliyeti altmış gün süre ile geçici olarak durduruluyor. Yine burada da geçici durdurmayı gerektiren mevzuata aykırılık giderilince geçici durdurma işlemi hemen kaldırılıyor.

Bu düzenlemelerin üzerinden yaklaşık iki yıllık bir süre geçti. İhtar mekanizmasının iki yıllık uygulama sonuçları gösteriyor ki, maksat hasıl olmuş. Geçmişte, düzeltilme imkanı olduğu, herhangi bir kamu zararına yol açmadığı, kaçakçılık kapsamında olmadığı halde, binlerce lira para cezası ile cezalandırılan, kamunun iş yükünü arttıran binlerce fiil ihtar yoluyla çözüme kavuşturulmuş durumda.

Şöyle ki, 2019 yılı Mart ayından, 2021 Nisan ayı sonunda kadar gerek EPDK, gerekse görevli denetim kuruluşları tarafından bugüne kadar Petrol ve LPG piyasalarında verilen ihtar sayısı tam 6 bin 218…

Bunun 855 tanesi EPDK’ya ait. EPDK tarafından verilen 855 ihtarın 590 tanesi Denetim Dairesi, 228 tanesi Petrol Piyasası Dairesi, 16 tanesi LPG Piyasası Dairesi ve 21 tanesi de Strateji Geliştirme Dairesi tarafından verilmiş. 

Denetimci kuruluşlardan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 115, Ticaret Bakanlığı 203, İçişleri Bakanlığı ise 5 bin 45 adet ihtar vermiş. İçişleri Bakanlığı’nın ihtarlarından 503 tanesi Emniyet Genel Müdürlüğü, 4 tanesi Sahil Güvenlik Komutanlığı, 4 bin 538 tanesi ise Jandarma Genel Komutanlığı tarafından verilmiş. Yani ihtarların yaklaşık yüzde 86’sını denetimci kuruluşlar vermiş. Bu da gösteriyor ki binlerce işlem EPDK’ya gelmeden yerinde çözülmüş.

Girişte “devrim gibi” dedik. Gerçekten de bu kelime uygulamayı çok net ifade ediyor. Eğer bu uygulama olmasaydı, kolayca düzeltilebilecek binlerce hata, EPDK’nın önüne gelecek, bu dosyalar için inceleme, araştırma, soruşturmalar yapılacak, savunmalar alınacak, karşılıklı davalar açılacak ve binlerce liralık idari para cezaları uygulanacaktı. Diğer yandan İdare Mahkemeleri, İstinaf Mahkemeleri ve Danıştay’a çok büyük bir iş yükü gelecekti. O dönemde en küçük cezaların bile 200 bin liralar seviyesinde olduğunu düşünürsek, ortaya çıkan rakamın büyüklüğü zaten çok şey anlatmaya yetiyor.

Bu kanun değişikliğinde emeği geçen, başta TBMM Enerji Komisyonu, Enerji Bakanlığı ve EPDK olmak üzere tüm kurum, kuruluş ve kişilerin büyük bir teşekkürü hak ettiğini düşünüyorum.

BAYİLERE VERİLEN CEZALARA YANSIDI

Niteliği itibariyle düzeltilebilecek fiillerin büyük çoğunluğu, bayileri, istasyonları ilgilendiriyor. Zaten denetimci kuruluşların yaptıkları ihtarların tamamı, istasyonlara. EPDK’nın ihtarlarının büyük çoğunluğu da Dağıtıcı ve Bayilik Lisansı sahiplerine. Dolayısıyla, yeni düzenlemenin sonuçları, son iki yılda bayilere verilen ceza miktarlarına da düşüş olarak yansımış durumda. Petrol ve LPG piyasalarında yıllara göre bayilere verilen idari para cezaları şöyle:

İHTAR KAPSAMI GENİŞLETİLDİ

28 Şubat 2019’da kanun değişikliğinin yapılmasının ardından, EPDK da 14 Mart 2019’da, ihtar kapsamına alınan, ‘Düzeltilme imkanı olan fiilleri’ açıkladı. Buna göre, petrol piyasasında 28, LPG piyasasında 18 fiil, ihtar kapsamına alındı. 20 Mayıs’ta yapılan EPDK Kurul toplantısında alınan kararla petrol piyasasında kapsam genişletildi ve 7 yeni fiil eklenerek, 35’e çıkarıldı. Petrol ve LPG piyasalarında ihtar kapsamında bulunan, düzeltme imkanı olan fiiller şöyle:

Sıra SayısıFiil AdıLisans Türü
1İstasyonda sorumlu müdür belgesine sahip sorumlu müdür çalıştırılmamasıBayi
2LPG dolumu/ikmali yapılan bir tesiste çalışanve ilgili SGK hizmet döküm listesinde yer alan kişilerden en az birinin LPG Yetkili İşletme Personeli Sertifikası olduğu halde söz konusu sertifika sahibi olmayan başka bir çalışanın dolum/ikmal yapmasıBayi Dağıtıcı Depolama
3İlgili mevzuatlarda belirtilen sigorta yükümlülüğünün yerine getirilmemesiTümü
4İstasyonda ve istasyonda bulunan ilan panosunda bayisi olunan dağıtıcı lisansı sahibinin marka ve logosuna, bayilik sahibinin adı veya unvanına yer verilmemesiBayi
5İlan panosunda otogaz satış fiyatının ilan edilmemesiBayi
6Fiyat ilan panosunda ilan edilen fiyatın üzerindeancak bağlı dağıtım şirketince fiil tarihi itibarıyla belirlenen tavan fiyatının altında fiyatla akaryakıt satışı yapılmasıBayi
7Sözleşme bitim tarihinden itibaren bir ay içinde eski dağıtıcıya ait belirtilerin kaldırılmamasıBayi
8Promosyon yasağının ihlal edilmesiDağıtıcı Bayi
9Otogaz istasyonlarında LPG tüpü satışı yapılmasıBayi
10Sözleşme yapmadan kullanıcıya dökme LPG ikmali yapılmasıDağıtıcı
11Kendi tescilli marka ve amblemini taşımayan sözleşmeli bayilerine LPG ikmali yapılmasıDağıtıcı
12Otogaz istasyonlarına LPG ikmalinin kendi mülkiyeti veya tasarrufu altındaki tescilli markasını, unvanını ve amblemini taşıyan teknik düzenlemelere uygun araçlar ile yapılmamasıDağıtıcı
13Numune kabı bulundurulmamasıDağıtıcı Depolama
14Lisanslı tesisin Kurul izni olmaksızın kullandırılmasıBayi
15Lisans sahiplerinin yükümlülükleri kapsamında Kuruma yapılacak bildirimlerin süresi içinde yapılmamasıTümü
16Yazılı olarak istenen bilgi ve belgelerin süresi içinde verilmemesiTümü
17Tüketici şikâyetinin cevapsız bırakılmasıDağıtıcı
18Lisans kapsamındaki tesis kapasiteleri ile İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatında belirtilen tank kapasitelerinin farklı olması.Bayi Dağıtıcı
Sıra SayısıFiil AdıLisans Türü
1İlan panosunda yer alan akaryakıt türlerinin satışa hazır bulundurulmasıBayilik Lisansı
2Fiyat ilanı yapılmadan akaryakıt satışı yapılmasıBayilik Lisansı
3Fiyat ilan panosunda ilan edilen fiyatın üzerinde ancak bağlı dağıtım şirketince fiil tarihi itibarıyla belirlenen tavsiye fiyatının altında fiyatla akaryakıt satışı yapılmasıBayilik Lisansı
4Otomasyon sistemine bağlı ancak vaziyet planında veya İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatında bulunmayan tank/pompa bulunmasıBayilik Lisansı
5Depolama faaliyetinde bulunan lisans sahibinin tanklarına ve ticaretine ilişkin verileri Kuruma sunmamasıDağıtıcı, Depolama ve Rafineri Lisansı
6Madeni Yağ üretim ve/veya satış faaliyetinde bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tanzim edecekleri mali belgelerde madeni yağın adı ve/veya 12 haneli GTİP numarasını belirtmemesiMadeni Yağ Lisansı
7Bayilik sözleşmesine ilişkin feshin süresi içerisinde Kuruma bildirilmemesiDağıtıcı Lisansı
8Unvan değişikliğinin Kuruma süresi içerisinde bildirilmemesiTüm Lisans Türleri İçin
9Yazılı olarak talep edilen bilgi-belgelerin süresi içerisinde hiç veya gereği gibi sunulmamasıTüm Lisans Türleri İçin
10Lisans sahibinin ortaklık yapısında, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile temsil ve ilzama yetkili olanlarda değişiklik olmasına rağmen lisans sahibinin değişikliği süresi içinde Kuruma bildirmemesiTüm Lisans Türleri İçin
11Lisansa kayıtlı bir bilginin değişmesi ve lisansa bilgi eklenmesinin veya lisanstan bilgi çıkarılmasının gerekmesi halinde, bu durumun vuku bulmasından veya lisans sahibi tarafından öğrenilmesinden itibaren süresi içerisinde Kuruma bildirilmemesiTüm Lisans Türleri İçin
12Lisans sahibinin lisansına kayıtlı tescilli markasını veya bu markanın kullanım hakkını, tescil edilmiş yeni bir marka ile değiştirmek suretiyle lisans tadili yapmadan üçüncü şahıslara devretmesiDağıtıcı ve Madeni Yağ Lisansı
13Dağıtıcının sözleşmeli bayisinde süresi içerisinde kurumsal kimlik çalışmalarını tamamlamamasıDağıtıcı Lisansı
14Lisans sahibinin akaryakıt istasyonundan sözleşmeli dağıtıcı firmasının kurumsal kimlik belirtileri dışında başka bir dağıtıcı firmaya ait kurumsal kimlik belirtilerini mevzuatta belirtilen süre içerisinde kaldırmamasıBayilik Lisansı
15Zorunlu sigorta yükümlülüğü kapsamında bulunan tesis ve/veya faaliyetlerin sigortalanmamasıTüm Lisans Türleri İçin
16Lisanslı tesisin Kurul izni olmaksızın kullandırılmasıBayilik Lisansı
17Fiili tank kapasiteleri ile vaziyet planı veya İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatında belirtilen tank kapasitelerinin farklı olmasıBayilik Lisansı
18Tesiste numune kabı bulundurulmamasıDağıtıcı, Depolama, İşleme, Madeni yağ ve İhrakiye Teslim Lisans Türleri İçin
19Tüketici şikayetinin cevapsız bırakılmasıDağıtıcı Lisansı
20Pompa adasında, pompa adası bulunmuyorsa pompaların üzerinde dağıtıcı lisansı sahibine şikayete yönelik açıklamalar ve ücretsiz telefon numarasının yer aldığı levha ve/veya çıkartmanın asılmamasıBayilik Lisansı
21Mali belgelerde muhatabın lisans numarasının bulunmamasıSerbest kullanıcılar hariç olmak üzere tüm lisans sahipleri
22Promosyon yasağına uyulmamasıBayilik ve dağıtıcı lisansı
23İstasyon fiyat panosunda bayiye ilişkin bilgilerin yer almamasıBayilik Lisansı
24Lisansına kayıtlı olmayan tanker veya sabit köy pompası ile tarımsal amaçlı akaryakıt satışı yapılmasıBayilik Lisansı
25Enerji Piyasası Bildirim Yönetmeliği kapsamında Petrol Piyasasına ilişkin bildirimlerin süresi içerisinde yapılmamasıTüm Lisans Türleri İçin
26Uzaktan erişim sistemine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesiDağıtıcı Lisansı
27Bayisinin otomasyon sisteminde meydana gelen arızanın 10 gün içerisinde giderilmemesiDağıtıcı Lisansı
28Lisans sahibinin aykırılık bildirimleri hariç olmak üzere istasyon otomasyon sistemine ilişkin verileri mevzuatta belirtilen süre içerisinde Kuruma sunmamasıDağıtıcı Lisansı
29Kurum’a sunulan web adresinden uzaktan erişimin sağlanamamasıDağıtıcı Lisansı
30Lisans sahibince verilen kullanıcı adı ve şifre ile uzaktan erişim sistemine giriş yapılamamasıDağıtıcı Lisansı
31Bayilerin akaryakıt hareketlerinin işlemin yapıldığı andan itibaren 3 gün içinde zaman damgası ile damgalanmamasıDağıtıcı Lisansı
32Uzaktan erişim sistemi ile ulaşılması gereken tank dolum hareket, pompa satış ve plaka bazlı satış bilgilerine ulaşılamaması, lisans sahibi tarafından sisteme girilen bilgilerde tanktaki azalma ile pompa satışlarının uyumsuz veya eksik olmasıDağıtıcı Lisansı
33Uzaktan erişim sistemine ilişkin tabloların 1240 sayılı Kurul Kararında belirtilen koşullara uygun olarak oluşturulmaması ve mevzuatta belirlenen formatta dışarı aktarılamamasıDağıtıcı Lisansı
34Uzaktan erişimle oluşturulan tablolar arası çapraz kontrollerin yapılmayarak hatalı veriler oluşmasına sebebiyet verilmesiDağıtıcı Lisansı
351240 sayılı Kurul Kararında belirtilen Uzaktan Erişim Sisteminin Asgari Koşulları’na uyulmamasıDağıtıcı Lisansı