EPİAŞ Vizyonu

Elektrikte sağlanan kısmi serbestleşme ile birlikte hayatımıza giren elektrik ticareti unsurları giderek artarken, piyasanın koşulları da bazen iyiye doğru işaretler bazen de maalesef çok olumsuz sinyaller veriyor. Bu olumsuzlukların üstesinden gelmek için yeni müdahale modelleri tartışılmaya devam ededursun, EPİAŞ kendi yapısı içerisinde serbestleşme yönünde ilerlemesini sağlamaya çalışıyor. “Piyasanın serbestleşmesi için bu çaba yeterli olur mu” diye soracak olursak buna tek başına güçlü bir “evet” demek mümkün değil elbette.
Oysa piyasanın sorunları aslında serbestleşmeye doğru ilerleyerek çözülebilir. Bunun örnekleri yurtdışı piyasalarda defalarca denendi.
Şimdi önümüzde yerli kömüre verilecek desteğin modeli konusu var. Yenilenebilirlerle ilgili olarak verilen desteğin belki revizyonu gündeme gelecek. Bu destek modellerinin farklı yapılandırılması önerimiz yüzünden bazı blog yazarları beni de dahil ederek “yenilenebilir düşmanı ve termik lobicisi” gibi imalarda bulundular ancak konuyu tam anlamamaktan kaynaklanan bu tip tepkilere cevap vermenin doğru olmadığı kanaatindeyim. Zira bu köşe bir eğitim amacından ziyade profesyonel görüşleri paylaşma amacı ile oluşmuş bir platform.
EPİAŞ’ın temel vizyonu içerisinde serbestleşmenin altyapısını oluşturmak olduğu için, bu destek mekanizmaları da dahil olmak üzere modelin nasıl olması gerektiği konusunda çalışmalar yapmalıdır. Ancak bu destek konusu ilerledikçe piyasadaki “seçilen” yegane mağdur doğal gaz santralleri mi olacak sorusu da öne çıkmaya başladı.

EUROPEX

EPİAŞ’ın bu yıl içerisinde EUROPEX’e üye olarak kabul edilmesi hem EPİAŞ’ın hem de EUROPEX’in vizyonunun göstermesi bakımından önemli. Özellikle gelecek yıl Genel Kurula ev sahipliği yapacak olması da yine aynı vizyonun bir parçası olarak algılanmalı. Sonuç olarak gerek Türkiye piyasalarının gidişatı gerekse ticaretin bir yönü hep Avrupa tarafında ve bizim spot borsamızın da bu yapı ile iletişimi elzem olarak görülmeli.

GÜRCİSTAN

EUROPEX toplantısında misafir olarak bulunan Gürcistan piyasa işletmecisi ESCO da aynı Türkiye’dekine benzer bir spot piyasa oluşturma çabası ve planı içerisinde. Bu kapsamda Tiflis’te yapılan toplantıda Enerji Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Kaladze net mesajlar verdi. Gürcistan’ın da doğal yönü Türkiye’ye dönük. Ancak buna rağmen gözlemlerimiz EPEX ortaklığı olan SEEPEX’in (Sırbistan merkezli Güney Doğu Avrupa Enerji Borsası) bu konuya oldukça konsantre olarak baktığı yönünde. Oysa bu konuda Gürcistan’ın doğal ortağı olan Türkiye’nin entegrasyonu çok önemli. Bu bakımdan EPİAŞ bakanlık düzeyinde bu piyasaya ilgisini net olarak belirtti ve hatta ortaklık da dahil olmak üzere her türlü katkıya açık olduğunu söyledi. EPİAŞ’ın bir çalışma grubu kurarak bu piyasaya ilgisini full time haline getirmesi gerekli. Zira ileride doğal gaz da dahil olmak üzere iki piyasa birlikte çalışır hale gelecektir. Bu durumun ön koşullarından bir tanesi elbette bizim Doğu Karadeniz bölgemizin “kısıt” durumundan çıkarılmasıdır.

DOĞU KARADENİZ KISITI

Bu “kısıt” konusuna değinmişken belirtmekte fayda var; bu bölgeye su potansiyelinden ötürü ciddi yatırımlar yapıldı ve bu yatırımlar bölgenin coğrafyası gereği rezervuarsız hidro santrallerden oluşuyor. Bu yatırımlara her gün yenisi de ekleniyor. Oysa TEİAŞ, kısıt durumundan dolayı birçok santrale talimat vererek üretim yapmasını engelliyor yani suyu boşa akıttırıyor. Bu teknik bir zorunluluk olsa da, hangi santrallerin talimatla devre dışı kaldığı hangilerinin üretime devam ettiği ve bu seçimin hangi kriterlerle yapıldığı konusunda çok fazla söylenti oluşuyor. Bölgede yatırım yapmış olan yatırımcılar bu konudan çok rahatsız. Bu yükün pro-rata dağıtılmıyor şeklindeki algısı malesef yine sisteme zarar veriyor. Bu sebeple bu modelden talimat alan da almayan da rahatsız. Bunu belirtmekte fayda var. Ancak bu geçici durumun yanında Gürcistan ticaretinin aktive olması için de bu sorunu temelden çözülmesi gerekli. Her hâlükârda bu yıl yaşanan durumun dava konusu yapılabileceğini düşünüyorum. Bu ülkemiz yatırım ortamı için maalesef negatif propagandaya sebep oluyor ancak yatırımcıları da anlamak gerekli…

EXIST – Yeni Gün Öncesi Piyasası Yazılımı

EPİAŞ, kurulduğu ilk günlerde güzel bir çalışma ile kendisine uluslararası bir marka olabilecek bir kurumsal kimlik belirledi. Bence hem bu marka daha çok kullanılmalı ve bir endeks adı olarak yerleşmeli hem de bu isim üzerinden EPİAŞ’ın kendisine ait yazılımları isimlendirilmeli diye düşünüyorum. Halen gerek GÖP gerekse GİP EPİAŞ’ın kendi malıdır ve sorunsuz çalışmaktadır. Özellikle henüz devreye giren yeni yazılımla ilgili olarak EPİAŞ’ta Kürşat Hoca liderliğindeki ekip büyük bir iş başardılar. Onların nezdinde tüm EPİAŞ ekibi tebrikleri hak ediyor. Bu arada gerek şeffaflık platformu gerekse bu yeni yazılımlar ve iletişimdeki pozitif ve yapıcı tavır, beklentileri de yükseltiyor. EPİAŞ bu hali ile Türkiye’de örnek bir iş modeli haline geliyor.
Bu nedenle ilk baştaki konumuza geri dönelim ve son sözü EPİAŞ’ın tek işinin piyasa yönetmekten daha ileride piyasa tasarımı yapmak ve belli bir vizyona odaklanmış bir model üzerinde çalışmak olduğunu belirterek bitirelim.
Tüm piyasamıza hayırlı bir Ramazan ve Bayram temenni ediyorum…