Türkiye’de en büyük kurulu güç kapasitesi HES’lerin

Türkiye, enerji ihtiyacının büyük bir kısmını ithal ettiği fosil yakıtlardan karşılıyor. Türkiye’nin karbon ayak izini düşürme hedeflerinde ve iklim değişikliğiyle mücadelesinde hidroelektrik önemli bir yer tutuyor.

Hidroelektrik santralleri (HES), Türkiye’nin enerji üretiminde önemli bir yere sahip. Elde edilen son verilere göre 2023 yılı itibarıyla, Türkiye’nin toplam kurulu gücünün yaklaşık yüzde 30’u hidroelektrik santrallerinden geliyor. Bu, Türkiye’nin enerji çeşitliliği içinde hidroelektriğin önemli bir paya sahip olduğunu açıkça gösteriyor.

Hidroelektrik santralleri, düşük işletme maliyetleriyle uzun vadede ekonomik enerji sağlama açısından da oldukça önemli. Ayrıca yerel kaynaklara dayandığı için enerji ithalatı maliyetlerini de düşürüyor.

Türkiye’nin hidroelektrik potansiyeli, yer şekilleri ve akarsu sistemleri sayesinde oldukça yüksek. Barajlı ve nehir tipi HES’ler, toplam kurulu hidroelektrik gücünün büyük bölümünü oluşturuyor. Özellikle büyük nehirler üzerine kurulan barajlar, Türkiye’nin elektrik üretiminde önemli bir rol oynuyor. Yıllık elektrik üretiminde HES’lerin payı, su koşullarına bağlı olarak yüzde 15 ile yüzde 30 arasında değişkenlik gösteriyor.

Türkiye’nin toplam kurulu gücünün yaklaşık 100.000 MW civarında olduğu düşünüldüğünde, hidroelektrik santralleri bu kapasitenin 30.000 MW’dan fazlasını oluşturuyor. Bu da HES’lerin Türkiye’nin enerji altyapısında ne kadar kritik bir rol oynadığını gösteriyor.

KPMG ve APLUS Enerji iş birliğiyle hazırlanan 2024 yılı Enerji Sektör Raporu’na göre de kurulu güç kapasitesinin yüzde 56,6’sı yenilenebilir kaynaklardan oluşan Türkiye’de en büyük kurulu güç kapasitesi HES’lerin.

TÜRKİYE’DEKİ KAPASİTENİN YÜZDE 56,6’SI YENİLENEBİLİR KAYNAKLARDAN

Türkiye’de ise 2000-2023 yılları arasında yenilenebilir kurulu gücü yüzde 7,7’lik yıllık bileşik büyüme oranıyla 11,2 GW’dan 62 GW’a yükseldi. Özellikle 2010 sonrası kaynak çeşitliliğin de artmasıyla yenilenebilir enerji kapasitesi 2010-2023 yılları arasında yüzde 10,3’lük yıllık bileşik büyüme oranına sahip oldu.

2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’deki 109,5 GW olan kurulu güç kapasitesinin yüzde 56,6’sı yenilenebilir kaynaklardan oluştu.

Ülkemizde kaynak türüne göre en büyük kurulu kapasitesini 32 GW’la hidroelektrik santraller oluştururken bunun içinde toplam kurulu gücün yüzde 22’si 23,6 GW’la barajlı, yüzde 8’i 8,3 GW’la akarsu HES’lerinden oluşuyor.

Rüzgar enerji santralleri, 11,8 GW’la Türkiye kurulu gücünün yüzde 10,8’ini oluşturuyor ve bunun yalnızca 0,1 GW’ı lisanssız santrallere ait. Biyokütle tesislerinin toplam kurulu güçteki payı 2,1 GW’la yüzde 1,9 olup, jeotermal enerji tesislerinin payı 1,7 GW’la yüzde 1,5 seviyesinde. 2023 yılında jeotermal enerji kurulu gücünde bir artış olmazken biyokütle kapasitesi 165 MW artış gösterdi.

Son yıllarda hızla artış gösteren ve Türkiye kurulu gücünün yüzde 12,9’unu oluşturan 14,1 GW’lık güneş kapasitesinin ise yaklaşık yüzde 88,2’si lisanssız santrallerden oluşuyor. Lisanssız kurulu gücün güneş enerjisinde yoğunlaşmasının temel sebepleri arasında diğer kaynaklara kıyasla güneş santrallerinin küçük ölçekli kurulumlarının yapılabilmesi ve düşük yatırım maliyetleriyle öz tüketime yönelik yatırımların da yapılabilmesi olarak gösteriliyor.

TÜRKİYE’NİN YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINDA EN BÜYÜK PAY HES’LERİN

KPMG ve enerji piyasasında faaliyet gösteren şirketlere hizmet sunan bağımsız danışmanlık ve teknoloji geliştirme şirketi APLUS Enerji tarafından ortak hazırlanan Enerji Sektör Raporu’nda dünyada ve Türkiye’deki yenilenebilir enerji sektörünün durumuna ışık tutuluyor.

Rapora göre küresel ölçekte yenilenebilir enerji kurulu gücü giderek artarken Çin, yenilenebilir enerji kurulu gücü en yüksek ülke olarak ilk sırada yer alıyor. Kurulu gücü en yüksek ülke olan Çin’de 2022 yıl sonu itibarıyla yenilenebilir enerji kurulu gücündeki en yüksek pay 392 GW’la güneş enerji santrallerinin oldu. Güneş enerjisini 367 GW’la hidroelektrik, sonrasında ise 366 GW’la rüzgar enerjisi takip ediyor.

Çin’den sonra yenilenebilir enerji kurulu gücü en yüksek ülke olan ABD’de 2022 yıl sonu itibarıyla yenilenebilir enerji kurulu gücündeki en yüksek pay 141 GW’la rüzgar enerjisi santrallerine ait. Rüzgar enerjisini takiben kurulu gücü en yüksek kaynak 112 GW’la güneş, sonrasında ise 84 GW’la hidroelektrik oldu.

2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’deki 109,5 GW olan kurulu güç kapasitesinin yüzde 56,6’sı yenilenebilir kaynaklardan oluştu. Ülkemizde kaynak türüne göre en büyük kurulu kapasitesini 32 GW’la hidroelektrik santraller oluştururken bunun içinde toplam kurulu gücün yüzde 22’si 23,6 GW’la barajlı, yüzde 8’i 8,3 GW’la akarsu HES’lerinden oluşuyor.