Nükleer tesislerde bağımsız gözetim faaliyetleri yönetmeliği

Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından Resmi Gazetede Nükleer Tesislerde Bağımsız Gözetim Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik yayımlandı.

Yönetmeliğe göre, kuruluş, radyasyon korunma ve güvenlik sağlamakla yükümlü. Bu, inşaat, montaj ve işletmeye alma süreçlerini kapsayacak. Nükleer tesis faaliyetleri, Kurum tarafından yetkilendirilmiş Bağımsız Gözetim Şirketleri (BGŞ) tarafından gözetilecek, ancak kurum ve kuruluşun kontrol faaliyetlerinin yerini almayacak. BGŞ’ler sadece kendilerine verilen yetki çerçevesinde gözetim yapacak. Güvenlik açısından önemli yapıların gözetiminde yetkilendirilen BGŞ, önemli olmayan yapıların da gözetimini gerçekleştirecek. Kuruluş, BGŞ’leri uygun niteliklere göre seçecek ve BGŞ ile sözleşme yapacak. Bu sözleşmelerin ve değişikliklerin bir kopyası kuruma sunulacak.

Kuruluş, BGŞ’lerin faaliyetlerini kontrol edecek ve gerekli bilgileri sağlayacak. BGŞ’ler, gözetim faaliyetlerini gerektiğinde durdurabilecek ve kuruma raporlayacak.

BAĞIMSIZ GÖZETİM ŞİRKETİ NİTELİKLERİ VE SORUMLULUKLARI

BGŞ, ISO 9001 veya ISO 19443 standartlarına göre belgelendirilecek. BGŞ, başvurulan yetki kapsamına uygun deneyime sahip olacak. BGŞ’ler yeterli deneyime sahip personel istihdam edecek ve prosedürlerini detaylandıracak. Öte yandan görevlerinde bağımsız karar verecekler ve yetkilerini paylaşmayacaklar; yeterli ve yetkin personel bulunduracak, dış hizmet alımlarında kaliteyi garanti edecekler. Gözetim faaliyetlerine dair kayıtları ve raporları kurumun erişimine açık şekilde saklayacaklar.

BAĞIMSIZ GÖZETİM FAALİYETLERİ

BGŞ, yapı ve ekipmanların uygunluk değerlendirmesini yapacak, güvenlik açısından önemli yapı ve ekipmanlar için daha kapsamlı değerlendirmeler yapacak. Denetimler, kalite planlarına ve prosedürlere uygunluk açısından yapılacak. BGŞ, uygun olmayan hususları raporlayacak ve gerekirse faaliyeti durdurabilecek.

YETKİLENDİRME BAŞVURUSU

Şirketler, yetkilendirilmek için başvuru dilekçesi ve gerekli belgeleri kuruma sunacak. Belgelerin doğruluğu ve kalitesiyle ilgili sorumluluk statüsü, başvuru sahibi gibi olacak. Şirketler ticari faaliyet belgeleri, temsilcilik belgeleri, organizasyon yapısı, yönetim sistemi sertifikaları ve insan kaynakları yönetimiyle ilgili belgeleri sunacak.

BAŞVURU DEĞERLENDİRME SÜRECİ

Başvurular değerlendirilirken kurum, başvuru sahibinin talep ettiği yetki kapsamındaki işleri yapabilme yeterliliğini ve yönetmelikte tanımlı nitelikleri taşıyıp taşımadığını inceleyecek. Kurum, eksikliklerin giderilmesi için başvuru sahibine belirli bir süre tanıyacak. Bu süre, başvuru sahibinin talebi ve kurumun onayıyla altı aya kadar uzatılabilecek. Eksikliklerin tamamlanması için tekrar yerinde inceleme yapılması gerektiğinde, işlem ve hizmet bedeli ödenmesi zorunlu olacak.

YETKİ BELGELERİ VE KOŞULLARI

Başvurunun uygun bulunması durumunda, başvuru sahibine yetki koşullarını içeren bir yetki belgesi verilecek. Bu belge, beş yıl süreyle geçerli olacak ve devredilemeyecek. Bununla birlikte yetki belgesinin süresi uzatılmıyor ancak yetki koşullarında yapılan değişiklikler, sürenin uzamasına neden olmuyor. BGŞ’ler yetki belgelerindeki değişiklikleri ve kurumsal bilgilerini kuruma bildirmek zorunda. Ayrıca, yetki belgesi yenileme başvuruları, geçerlilik süresinin bitiminden önceki altı ay içinde yapılmalı. Süresi içerisinde başvuru yapmayan BGŞ’ler, yetki belgesi yenileme hakkını kaybediyor.

YAPI RUHSATI VE KULLANMA İZNİ

Nükleer tesisler için yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni formlarının biçim ve içerikleri Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek.

DENETİM VE YAPTIRIMLAR

Kuruluşların ve BGŞ’lerin faaliyetleri, kurumun denetimine tabi olacak. Denetimlere ilişkin işlem ve hizmet bedelleri BGŞ’ler tarafından ödenecek. İlgili mevzuat veya yetki koşullarına aykırı hareket edenler idari yaptırımlara maruz kalacak.

GEÇİŞ HÜKÜMLERİ

Yeni yönetmelik yürürlüğe girdiğinde, geçerli yetki belgesine sahip kuruluşlar mevcut yetki belgeleriyle faaliyetlerine devam edebilecek. Ayrıca, 17 Mart 2023 tarihinden önce verilen yetkiler ve başvurular eski mevzuata göre sonuçlandırılacak. Yüksek güvenlik gerektiren yapı ve sistemlerin denetiminde bulunan kuruluşların işletmeye alma sürecinde yer almak istemeleri durumunda, yetki belgelerine ek olarak bu süreçlere dair deneyim ve belgeleri sunmaları gerekecek.

Bu değişikliklerle nükleer yapı denetim süreçlerinde şeffaflık ve etkinlik artırılacak, başvuru ve yetki belgesi işlemleri daha düzenli bir şekilde yürütülecek.