“Sorunların kaynağına inmeliyiz”
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Fatih Dönmez, 23. Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı’nın ilk gününde Özel sektör ve Sivil Toplum Kuruluşlarından temsilcilerle bir araya gelerek enerji piyasalarının mevcut durumu geleceğini masaya yatırdı.
23. Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı’nın ilk gününün sonunda STK’ların düzenliği ortak oturumda enerji piyasasını mevcut durumu ve gelecek planlarının masaya yatıran Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Fatih Dönmez,” Elektrik sektöründeki sorunlar yapısal mı geçici mi bu konuyu tartışmalıyız. Sorunların kaynağına inmeliyiz” diye konuştu
“ELEKTRİK PİYASASI BÜYÜK BİR DÖNÜŞÜM İÇİNDE”
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanına atıfta bulunarak sözlerine başlayan Dönmez, enerji stratejilerindeki üç ana konu olan arz güvenliği, ön görülebilir piyasa ve yerlileşme konularını vurguladı. Daha sonrasında bu minvalde önemli adımlar attıklarını belirterek şunları kaydetti: “Göreve geldiğimizden bu yana oldukça hızlı hareket edilerek birçok proje gerçekleştirildi. YEKA güneş ihalesi yapıldı, YEKA Rüzgar yolda. Elektrik piyasalarında TETAŞ’ın piyasaya tepki veren bir kurum olması, yerli kömür ihalelerinin oluşturulması ile çalışmalarımızı yaptık. Doğalgazda Türkiye kapasitesini arttırarak, Tuz Gölü doğalgaz depolama tesisleri kuruldu. Bunun yanında FSRU projeleri yaptık ve 81 ile doğal gaz götürmede ciddi ir başarı elde ettik. Bu başarının sebebi kamu ve özel sektörün oyun kurgusu ve bankların bu kurguya olan inancıdır. Türkiye’de artık daha yoğun bir yabancı yatırımcı var. Yaşadığımız dönem sektördeki inanların sorunlarını rahtça çözülebileceği bir dönem değil. Teknoloji ilerledikçe elektrik üretim maliyetleri de ebette azalıyor. Elektrik piyasası büyük bir dönüşüm içinde. Önceden doğalgaz santralleri kömür santrallerinin piyasasını sallarken şimdi ise yenilenebilir de doğalgaz piyasasında aynı etkiyi yarattı. Elektrik sektöründeki sorunlar yapısal mı geçici mi bu konuyu tartışmalıyız. Sorunun kaynağına inmeliyiz” diye konuştu.
“ELEKTRİK PİYASASI ÖZELİNDE BAZI PRENSİPLERİMİZ OLMALI”
Sorunlara yaklaşırken elektrik piyasası özelinde bazı prensiplerin olması gerektiğini vurgulayan Dönmez bu prensipleri şu şekilde sıraladı:
“Her alınan karar piyasa oyuncularının gelirlerini farklı yönlerde etkileyecek, bu devletin kararlarının temel özelliği. Bir şey istediğinizde, bir şey de kaybedeceğinizi bilin. Türkiye’de de AB’de de, dünyanın her yerinde aynı”
“Profesyonel risk yönetimi bir piyasa standardı olmalı. Risk yönetimini “devlete ağlamanın” ötesine taşımamız gerekiyor.”
“Aşırı spekülatif heyecanları özel sektör devlete bırakmadan kendi kurumsal yapılarıyla kontrol etmeli. Mevcut piyasamızın olgunluk seviyesinde, diğer piyasalarda yaşanan en büyük sorun, aç gözlülük ve hırs sebebiyle şirketlerin batması. 2000 TL fiyat teklifi verirken yanınızdaki kardeş şirketinizin zarara girebileceğini de düşünün.”
“Yeni nesil piyasa araçlarını kurgulayın ve bizlere sunun. Bunlardan biri EPİAŞ’ta endeksleme olabileceği gibi, merkezi ihaleyle yapılabilecek opsiyonlar da olabilir. Olgun bir piyasa artık yetişkin bir birey gibidir, önüne çıkan sorunları kendi dirayetiyle çözebilecek yeteneği olmalı
“Teknolojik dönüşümleri ıskalamayın. Bu veri analitiğinden, depolama, elektrikli arabalar, dijital ekonomiye kadar genel bir spektruma dağılan konularda, teknolojik dönüşümün daima mevcut piyasa oyuncularının gelirlerini azaltacağını unutmayın, önden pozisyon alın.”
“Ve son olarak karmaşıklık oyunun bir parçası. Eskiden TEK binasında 3 daire başkanı tüm Türkiye elektrik işlemlerini yürütüyordu. Bugün ise bir ipi çekseniz, 100’lerce piyasa oyuncusuna dokunuyorsunuz. Bir yönetmelik maddesi, onlarca şirketi etkiliyor. Bu da etki analizlerinin önemini arttıracak. Taleplerinizde sayısal etki analizlerinizi mutlaka ekleyin”
“ENERJİ TEDARİK KAYNAKLARI ÇEŞİTLENDİRMEDİKÇE REKABET OLMAZ”
Ülkenin gaz kaynaklarının oranları düzenlediğinde daha rekabetçi bir piyasa oluşacağına inandığını belirten Dönmez, “Bizim bu gazlarla rekabet edecek yeni tedarik kaynakları sisteme dahil etmemiz gerekiyor. Şu anda LNG hariç 3 tedarikçi ülkemiz var. Kontratlar neredeyse aynı. Gazprom, İran ya da Azerbaycan fark etmiyor, hangisiyle masaya otursak fiyatlar aynı. Burada rekabet ortamını oluşturacak Irak, Doğu Akdeniz ve LNG var. Kaynakları çeşitlendirmedikçe 50 tane de oyuncunuz olsa piyasada rekabet yaratmazsınız” dedi