‘İstasyonların uygun finansmana ulaşabilmesini önemsiyoruz’

“Akaryakıt İstasyonu Değerlemesi” başlıklı yazımda akaryakıt istasyonlarının kendilerine has özellikleri olan ticari mülkler olduğundan bahsetmiştim. Bu sebepten akaryakıt istasyonu değerleme çalışmalarının da özel uzmanlık gerektirdiği konusuna vurgu yapmıştım. Benim de üyesi olduğum Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği’nin akaryakıt istasyonu değerlemesinde belli bir standardı tutturmak üzere yönetmelik çalışması bulunduğundan da bahsetmiştim. Yönetmelik çalışmalarında gelinen son noktayı en yetkili kişi ile değerlendirmek üzere Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Şinasi Bayraktar ile bir röportaj gerçekleştirdim.

Şinasi Bey, öncelikle davetimizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederiz. Türkiye değerleme piyasası ile ilgili neler söylemek istersiniz?

Değerleme faaliyetleri çok eski bir geçmişe dayanmakla birlikte Sermaye Piyasası Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri ile ülkemizde yasal meslekler listesi içerisine dâhil olmuştur. Konut ve gayrimenkul finansmanı sisteminin vazgeçilmez bir unsuru olarak önemli bir konumda olan mesleğimiz gün geçtikçe gayrimenkul ile ilgili mevzuatlarda yerini almaya ve sorumluluk alanlarını genişletmeye başlamıştır. Bugün birçok yasa ve ikincil mevzuatta mesleğimize yönelik ifadelere ve görevlere yer verilmektedir. Türkiye’de tapu sicil kayıtları incelendiğinde yıllık ortalama 8 milyon işlem gerçekleştirildiği görülmektedir. Borç verme ve teminat amaçlı işlemler de bu kapsamındadır ve birliğimiz üyeleri tarafından hazırlanan değerleme raporlarına konu olmaktadır. Değerleme uzmanları; borç verme ve teminat amaçlı gayrimenkullerin yanı sıra kamulaştırma, özelleştirme, uyuşmazlık ve mülkiyet davaları, kentsel dönüşüm, sigorta, vergi, gayrimenkul odaklı finansal varlık ve hakların değerlemesi alanlarında her yıl ortalama 1,2 milyon adet değerleme raporu düzenlemektedir. Borç verme ve teminat amaçlı gayrimenkuller için hazırlanan değerleme raporlarının yanı sıra, Bilirkişi statüsünde hazırlanan raporlar ile birlikte bu sayı yaklaşık 2,5 milyon seviyelerine ulaşmaktadır.

Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği hakkında sizden bilgi alabilir miyiz?

Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği (TDUB); Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulmuş, kamu tüzel kişiliği haiz öz düzenleyici Meslek Birliğidir. Türkiye’de değerleme mesleğinin geliştirilmesi, değerleme standartlarının, meslek ve etik kurallarının oluşturulması, Değerleme Uzmanları ve Değerleme Kuruluşlarının dayanışma ve mesleğin gerektirdiği özen ve disiplin içerisinde çalışmalarının sağlanması konularında görevlendirilmiş ve yetkilendirilmiştir. Kanun ile oluşturulan, gayrimenkul değerlemesi konusunda uzmanlaşmış, çeşitli disiplinlerden geçmiş ilk kamu meslek birliğidir. Birliğimizin üyelik yapısı değerleme uzmanları ve değerleme kuruluşlarından oluşmaktadır. Bugün itibariyle TDUB’un 4.550 adet değerleme uzmanı ve 132 adet değerleme kuruluşu olmak üzere toplam 4.682 üyesi bulunmaktadır. TDUB faaliyetlerini personel teşkilatının yanı sıra TDUB’un görev alanına giren ve Yönetim Kurulunca belirlenen konularda görüş ve önerilerde bulunmak üzere oluşturulan mesleki çalışma komiteleri aracılığı ile yerine getirilmektedir. Bu komiteler Standartlar Komitesi, Değerlendirme Komitesi, Mesleki Eğitim ve Araştırma Komitesi, Değerleme Uzmanları Komitesi ve İletişim Komitesidir. TDUB, ülkemizde uygulanan Uluslararası Değerleme Standartlarını yayımlamakta, alanı ile ilgili uygulama standartları üretmekte, üyelerinin mesleki gelişimi ve donanımını arttırmak üzere eğitimler vermekte, üyelerinin dayanışma ve mesleğin gerektirdiği özen ve disiplin içerisinde çalışmalarına yönelik meslek Meslek Kuralları ve Etik sözleşmesini yayımlamaktadır. TDUB; uluslararası değerleme standartlarını uygulamak, değerleme faaliyetlerinin güvenilirliğini ve şeffaflığını sağlamak amacıyla kurulmuş olan Uluslararası Değerleme Standartları Konseyi (IVSC) ile Avrupa Değerleme Kuruluşları Birliği (TEGoVA) üyesidir.

 Değerleme piyasasında bankaların ağırlığı nedir?

Değerleme sektöründe üretilen değerleme raporlarının yaklaşık yüzde 88’si konut finansmanı sistemi çerçevesinde bankalar için yapılmaktadır. Geri kalan yüzde 12’lik oranı özel amaçlı değerleme, kamulaştırma, kentsel dönüşüm, vb. içerikli değerleme raporları oluşturmaktadır.

 Akaryakıt istasyonları değerlemesi konusunda bir yönetmelik çalışması yaptığınızı biliyoruz. Böyle bir çalışmaya neden ihtiyaç duydunuz?

Aslında sadece akaryakıt istasyonlarına yönelik değil faaliyet alanımızda bulunan konularda özelikle de gelir getiren tüm taşınmazların değerlemesine yönelik standart çalışmalarımız devam etmektedir. Bu bizim en temel görevlerimiz arasındadır. Bu noktada ülkemizde yeterli birikimin oluştuğuna inanıyoruz. Örnek vermek gerekirse maden değerlemesi, rafineri değerlemesi gibi çok özel konularda da uzmanlarımız olsun istiyoruz. Bu tür alanlar söz konusu olduğunda yabancılar akla geliyor. Biz bu alanlar da dünya ölçeğinde çalışabilecek değerleme kuruluşlarına sahip olmak istiyoruz. Son on yıllık dilimde bu konuda çok yol alındı. Akaryakıt istasyonu değerlemeleri karmaşık ve zor bir alandır. Ağırlıklı olarak değerleme tekniği olan gelir yöntemi kullanılmaktadır. Bu yöntemin uygulamalarında günümüzde bir standart olmadığı gibi zaman zaman çok önemli farklılıklar gözlemlenmektedir. Bu nedenle uygulamada birliktelik sağlayacak bir standart çalışması ihtiyacı doğmuştur.

“HAZIRLANAN RAPORLARDA GERÇEK VE DOĞRU DEĞER NOKTASINDA BULUŞULMASI EN TEMEL AMACIMIZDIR”

 Uygulama standardının yayımlanmaya başlaması ile akaryakıt istasyonlarının değerlemesine yönelik ne tip değişiklikler olacak?

Yapılmakta olan standart çalışması uygulamaya geçtiğinde akaryakıt istasyonları başta olmak üzere diğer taşınmaz türleri için hazırlanan değerleme raporlarında önemli ölçüde uygulama birlikteliği sağlanacağı düşünülmektedir. Aynı taşınmaz için farklı değerleme uzmanlarınca hazırlanan raporlarda gerçek ve doğru değer noktasında buluşulması en temel amacımızdır.

 Akaryakıt istasyonları sahiplerinin uygun finansmana ulaşabilmeleri için istasyonlarının doğru değerlenmesi çok önemli. Bu konuda istasyon sahiplerine ne tür tavsiyelerde bulunursunuz?

Akaryakıt istasyonlarının uygun finansmana ulaşabilmesi ve finans sağlayan kuruluşların doğru bilgilendirilmesini çok önemsiyoruz. Bu durum sadece akaryakıt istasyonları için değil diğer alanlar için de geçerlidir. Bu konuda istasyon sahiplerine önerimiz değerleme raporu için gereken bilgi ve belgeleri değerleme uzmanlarımız ile paylaşmalarıdır. Çünkü akaryakıt satış istasyonlarının değerlemelerinde özellikle istasyonun satış bilgilerine ve mizan tablolarına ihtiyaç olmaktadır. Bu bilgi ve belgeler başta olmak üzere değerleme uzmanının ihtiyaç duyduğu tüm veriler istasyon sahipleri ya da yetkililerince paylaşılırsa yapılacak olan değerleme daha sağlıklı olacaktır. Bu konuda uygulama aşamasında büyük zorluklar çekmekteyiz. Değerleme de başarılı sonuç almanın temel unsuru yeterli ve doğru verilerin doğru bir yöntemle analiz edilmesinden geçmektedir.