‘LPG’yi en çok kullanan ülkeler sıralamasında ilk sıradayız’

10. Türkiye Enerji Zirvesi kapsamında “Türkiye LPG Piyasasında Gelecek Stratejileri” başlıklı oturum gerçekleştirildi.

Moderatörlüğünü Enerji Yayın Grubu Genel Müdürü Emin Kaya’nın yaptığı “Türkiye LPG Piyasasında Gelecek Stratejileri” başlıklı oturumda Türkiye LPG Derneği Başkanı Eyüp Aratay, TOBB LPG Meclisi Başkanı Gökhan Tezel, EPDK LPG Piyasası Dairesi Başkanı Muhammed Demir ve PETDER Başkan Yardımcısı Yaşar Taşkıran Türkiye LPG sektöründeki güncel gelişmeleri ve gelecek beklentilerini tartıştı.

EPDK LPG Piyasası Dairesi Başkanı Muhammed Demir:

‘İlkemiz az ve öz düzenleme yapmak’

LPG piyasası ile ilgili genel konuşma yapmak gerekiyor. Malum dünyada baktığımızda ticari olarak 100 yıldır LPG kullanılıyor. Türkiye’de de yine 60 yıldır kullanıyoruz. Bir şeyin geleceğinden bahsetmek için geçmişinden bahsetmek gerek. Otogaz olarak baktığımızda dünya genelinde 70 yıldır, bizde ise 90’lı yılların sonuna doğru kullanıldığını görüyoruz. Ciddi bir gelişim var. Bugün 98 tane LPG dağıtım şirketimiz var. Şirket sayısı anlamında sıkıntımız yok. EPDK’nın kurulması ve EPDK’nın temel fonksiyonları ile görevlerine baktığımızda lisans ve düzenleme yapmak, temel fonksiyonları. Ayrıca oluşturduğu performans kriterlerini denetlemektir. 2005 yılına geldiğimizde LPG piyasası kanunu ile birlikte serbest, rekabetçi bir piyasadan bahseden kanunumuz var. Aslında kurumun görev alanındaki 4 sektör içerisinde en serbest piyasa bizim piyasamız. Biz mümkün mertebe piyasada çok fazla engelin olmaması gerektiğini düşünüyoruz. Biraz önce farklı görüşler öne sürüldü. Yine sınırlamalara gittiğimizi düşündüğümüzde şu an mevcut 98 tane şirketten 3’te 2’sinin bayi sayısı ellilerin altında. Bir sınırlamaya gittiğimizde 30 tane şirketle muhatap olabiliriz. İşi düzgün yapıyorsa kurallara uyuyorsa küçükte olsa herkesin bir şekilde teşebbüs hürriyetine saygı duymak gerekir. Yine düzenleme yaklaşımımız aslında basit ilke vardır. İhtiyaç yoksa düzenleme yapmayalım. Varsa da öz ve az düzenleme yapalım. Düzenlemelerden kaynaklı maliyetler vardır mümkün mertebe minimum maliyet olmalıdır. Kağıt üzerinde otomasyonları yapmak bir kurul kararı ama 10 bin 700 bayide otomasyon kurulması demek sektöre bir maliyeti olur. Teknolojiyi kullanmaya çalışıyoruz. Malum elektronik lisans anlamında çok ciddi yol aldık. Neredeyse saatler içerisinde işlemlerimizi tamamlayıp muhataplarımızı memnun ediyoruz. Cezalandırma hiç arzu etmediğimiz bir yöntem. Ama çok zorda kaldığımızda kusura bakma dediğimiz durumlar oluyor. Bugünün çok gündemde olan piyasadaki muhataplarımız kendi davranışları için birbirleriyle bir anlaşma düzeyi yakalaması düzeyini önemsiyoruz. Bu olsa bizim düzenleme yapmamıza gerek kalmayacak. Son olarak her düzenlemenin bir yaşı ve bir eskime durumu var. İhtiyaç olursa değişiklik yapmak gerekiyor.

“KAPALI OTOPARK KONUSU ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI’NDA SON AŞAMADA”

LPG’nin alternatif kullanım alanlarıyla ilgili tam da yeni bir çalışmaya başladık. LPG tüketicisinin el kitabı ve rehberi gibi yayınlarımız vardı. Son olarak ben arkadaşlardan LPG’nin hangi alanlarda kullanıldığına dair, sadece karışım olarak değil diğer LPG tipleri anlamında da detaylı bir çalışma istedim. Sektörün de katkısını önemsiyoruz. İlk çalışmada katkı veren oldu ancak devam eden süreçte ne yazık ki gerekli katkı sağlanmadı. Bu konuda desteklerini bekliyorum. Yetkimiz dahilinde bir görev düştüğünde elimizden gelen desteği veririz. Kapalı otopark konusu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda son aşamadadır. Ulusal stokun 10 güne düşürülmesiyle ilgili talepleri biz ilgili mercilere ilettik. Nihai karar verme yetkisi ulusal stok komisyonundadır. Son kararında böyle bir değişikliğe gitmedi. Tüp izleme çıkış noktası itibari ile güvenlik sorunundan kaynaklıydı. Bunun koordinasyonu İç İşleri Bakanlığı’ndadır. Herhangi bir değişikliğin yapılması için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve bizim kurumumuzun müşterek bir öneri götürmesi gerekmektedir. Biz gerekli istişareleri yapıp kurumumuzun görüşü ile birlikte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na ileteceğiz. 31 Aralık 2019 tarihine bunun yetişmeyeceği hem kamu hem muhataplar kabul ediyor.

TOBB LPG Meclisi Başkanı Gökhan Tezel

‘LPG’de üretim arttıkça rekabetçi konum devam edecektir’

Ben öncelikle çok kısa olarak sektörün 2005-2018 döneminde nereye geldiğini anlatmak istiyorum. 2005 yılından itibaren kanunla yönetiliyor. Dramatik bir değişiklik var. Otogaz tarafında büyük bir tüketim var. Otogaz çok hızlı büyüdü. Baktığınızda tüplü gazın ağırlığı yüzde 42’den 18’e düştü. Otogazda yüzde 48’den yüzde 80’e geldi. LPG kara gün dostudur. Doğal gazın yayılımı çok önemlidir. Ancak bir afet durumunda LPG çok önemlidir. Bu şirketlerin ayakta kalması çok önemlidir. Maalesef deprem ülkesiyiz. Bu depremler de LPG’nin ne kadar önemli olduğunu gerek ısınma gerek aydınlanmada gördük. Doğal gaz yayılımının yavaşladığını görüyoruz. Tüplü gaz tüketiminde daralma yaşanıyor. Geçmişte son 5-6 yıldan beri göçmen gerçeği var. Bu daralmayı onlar biraz azalttılar. Otogaz’da da çok hızlı bir artış dönemi vardı. Son zamanlarda dönüşümlerin yavaşladığını görüyoruz. Özellikle dizel araçlardaki yeni emisyon standartlarının araçlara getirdiği maliyet artışlarının LPG araçlarına katkı sağlayacağını düşünüyoruz. 10 binden fazla istasyonda LPG satılıyor. Birim başına satışlar da aynı hızla büyümediği için azalıyor. Önümüzdeki yıllarda daha az açılış olacağını tahmin ediyoruz. Dünyada ise LPG tüketimi ciddi şekilde artmaya devam ediyor. LPG üretiminde artış var. Geçtiğimiz dönemde 50 milyon ton artış oldu. Önümüzdeki 7 yılda yine bir 50 milyon ton artış olması bekleniyor. Üretim arttıkça tüketim de artıyor. Evsel tüketimin payı hala çok yüksek; yüzde 44. Önümüzdeki dönemde bu trendin devam edeceğini düşünüyoruz. Birçok ülkede artarak büyüme devam ediyor. Sektörler yeni kullanım alanları konusunda çalışıyor. Hibrit otomotiv sektöründe LPG önümüzdeki dönemde etkin bir şekilde kullanılma ihtimali gittikçe artıyor. Fiyat gelişimine baktığımızda Amerika’da üretim çok artıyor. Stokların da yükselmesiyle LPG fiyatları ciddi şekilde düşük bir seyir içerisinde. Son iki yılın en düşük seviyelerini gördük. Üretim arttıkça rekabetçi konumun devam etmesini bekliyoruz. LPG piyasasında değişiklikler oluştu. Cezalarla ilgili mekanizmalar oluşturuldu, niteliği itibari ile düzeltilebilir fiiller, lisans tadil işlemleri, gecikmelerle ilgili cezai işlemlere ilişkin düzenlemeler geldi. Kapalı otopark uygulaması artık nihai hale gelme aşamasında. Uygun araçların uygun parklara alınması gibi bir çözüm var. EPDK’ya desteklerinden dolayı teşekkür ediyoruz. Son aşamaya gelmiş durumdayız bu konuda. Sektörün tüm paydaşları ile bir araya gelerek LPG düzenlemesi görüşülüyor.

“LPG’NİN GERÇEKTEN BİR ALTERNATİF YAKIT OLARAK TANIMLANMASI LAZIM”

LPG’nin alternatif kullanımları dünyada çok yoğun şekilde tartışılıyor. Bu konuda birçok kurum yatırım yapıyor. Üniversitelerle iş birliği var. Ülkemize de benzer çalışmaların olması önemli. Her noktada olduğu gibi bu konuda EPDK’nın öncülük yapması gerektiğini düşünüyorum. Yapılacak çok şey var. LPG’nin gerçekten bir alternatif yakıt olarak tanımlanması lazım. Farklı alanlarda faydalanılmasını sağlamamız lazım. Alt yapımız iyi, çok iyi şirketlerimiz var. Bu potansiyelin iyi kullanılması gerektiğini düşünüyorum.

Türkiye LPG Derneği Başkanı Eyüp Aratay

‘LPG’nin halk sağlığı açısından da çok önemli bir boyutu var’

Dünyada LPG daralması olmuyor. Bildiğim kadarıyla 300 milyon tonlara varan LPG pazarı yüzde 44’ünü konutlar oluşuyor. LPG’nin geleceği açısından dünyada halen modern enerjiye ulaşması gereken 3 milyar insan var. Bugün katı atıkları kullanarak hayatını sürdürmeye gayret ediyorlar. 3 milyar insanın 4 milyonu karbondioksit sonucu hayatını kaybediyor. LPG gelecekte, dünyada hızla daha verimli noktaya doğru gidiyor. Türkiye özel bir konuma sahip. 4.7 milyon araçla dünyada en çok LPG kullanılan ülke konumundayız. Bunun bizi ilgilendiren ticari boyutunun yanında halk sağlığı açısından çok önemli bir boyutu var. 2018 yılı otogaz rakamları Türkiye bir önceki yılda tam 870 ton daha az karbondioksit salınımı gerçekleştirmiş durumdayız. Yaklaşık 25 yaşına gelmiş 5.3 milyon çam ağacının çevreye verdiği pozitif değere eşit. LPG’nin gelecektik rolünün ciddi olarak artacağını düşünüyoruz. 1.000’i aşkın kullanım şekli vardır. Tam 12 gün evvel İstanbul Silivri’de 5,8’lik bir deprem gerçekleşti. LPG özellikle afet anlarında deprem gibi olaylarda çok önemli bir alternatif yakıttır. Van depreminde yaşadık. Van’da çadırlarda elektrikli sobalardan yangınlar çıkmıştı. Elbirliği ile katalitik sobalar ürettirdik. Soğukta olan insanları ısıtma ve onları güvenli bir ortamda barındırma imkanı sağladık. LPG güvenli enerji kaynağıdır.

“OTOGAZ PAZARI BUGÜN 4.7 MİLYONLUK ARAÇ PARKINA ULAŞTI”

Türkiye uzun zamandır dünyada en çok otogazı kullanan ülkeler sıralamasında ikinci sıradaydı, şu anda birinci sıraya çıktı. Bir açıdan sağlıklı olduğumuzun göstergesi bir taraftan pazardaki oyuncuların görevlerini nasıl yerine getirdiğiyle alakalı. Kamu otoritesi bunlardan bir tanesi. Otogaz pazarı bugün 4.7 milyonluk araç parkına ulaştı. Kapalı otopark önümüzdeki son engel. Bu sorunu aşarsak Türkiye örnek bir ülke olacak. Kapalı otoparklardaki temel sorun 2007 yılında çıkarılan yönetmelikteki LPG ve CNG’li araçlar otoparka giremez başlıklı sorundur. Gerek meclisimizde gerekse derneğimizde ilgili bakanlıklarımızla beraber büyük bir gayret içerisinde belli bir noktaya getirdik. Tüm bakanlıkların ortak iradesi ile bu sorunun çözülmesi için söz aldık. Bu konu ile ilgili düzenlemenin tamamlandığını ve çekincelerinin kalmadığını açıkladılar. Kapalı otopark ile ilgili düzenleme tamamlandı. Bu yasal mevzuatta son düzenleme olan binaların yangından korunması ile ilgili yönetmeliğin değişmesi gerekiyor.

“YASAL OLARAK BİZİM TALİ BAYİLİK DİYE BİR ALTYAPIMIZ YOK”

Tali bayilik karmaşık bir konu. Türkiye LPG piyasası kanunu bütün paydaşları ve kanun içinde tanımlanmış piyasa faaliyetlerini ayrı ayrı değerlendiriyoruz. Yasal olarak bizim tali bayilik diye bir altyapımız yok. Kırsal alanda bugün gelinen noktada tüplü segmentte çok ciddi bir daralma mevcut. Ancak dansitenin düşmesi aynı zamanda bayi sayısında da bir değişikliğe ve erozyona neden oluyor.

PETDER Başkan Yardımcısı Yaşar Taşkıran

‘Otogaz tüketimi açısından dünyada birinci sıraya yükseldik’

Türkiye’de her şeye rağmen otogaz tüketiminin artışını gözlemliyoruz. Geçen yıl otogaz sektörü yüzde 5 oranında büyüdü. Dizel ve diğer yakıtlar düşmesine rağmen otogaz piyasayı dengeleyen bir ürün oldu. Geleceğe baktığımız zaman emisyona dayalı sıkıntılar var. Bu konuda en iyi ürünlerden birisi otogaz olarak görülüyor. Gelecekte en önemli sorun çevre açısından içten yanmalı motorlar var. En gelişmiş ülkeler daha erken yıllarda olmak üzere uzun vadede içten yanmalı motorları yenileyeceğini vaat etti. Otomotiv firmaları birçok firma bu konuda taahhüde bulundu. Şirketler ve ülkeler elektrikli araçlara geçme konusunda taahhütler verdi. Otogaza bakarsak dünya çapında belli bir trend sürüyor ancak Türkiye’de bu gelişerek süren bir oran. Araçlar içinde elektrikli araçlarda çok aşırı bir artış olmadığını görüyoruz. Fosil yakıtın hızlıca düşüşünü görüyoruz. Ancak trend fuel oil kaynağına göre aşırı hızlı bir şekilde düşüyor. Bunun yerine yenilenebilir kaynaklar ya da emisyonu bio fuel yakıtlar alıyor. Elektrikli araçların problemleri var. Hızlı artacak bir süreç değil. Menzil problemi, şarj problemi gibi sıkıntılar var. Dünyada motorin ve azalırken Türkiye 12’nci sırada. Yine benzinde 46’ncı sırada. Türkiye olarak artan nüfusumuz var Kişi başı enerji düzeyimizin artması söz konusu. Otomobil miktarına baktığımızda biz dünyada oldukça gerideyiz. Sektörümüz için gelişme imkanı var. Otogaz tüketimi açısından dünyada birinci sıraya yükseldik. 3 bin 200 ton ile birinci iken araç sayısına baktığımızda yaklaşık 5 milyon, istasyon sayımız 10 bin 500, Rusya’da bunun yarısı bile değil. Verimlilik ile ilgili ciddi bir sıkıntımız var. Dünyada 1.000’i aşkın kullanım alanı var. Bunlar fiili olarak uygulanan örnekler ve teker teker incelenebilir. Hala inovasyon çalışmaları yeni alanlar araştırılıyor. Bizde de STK’lar nezdinde gerek kurumlar nezdinde çalışmalar yapılabilir. Bizde enerji kullanımı dünya ortalamasının altında. Doğal gazın büyümesi bir yere kadar bizim sektörü küçültüyor. Doğal gazın tek alternatifi LPG olacak. Sanayi direk otogaza döndü. Türkiye’de doğal gazın girmediği hatta LPG’nin kullanılmadığı alanlar var. Anadolu’nun birçok noktasında tüpün yaygın kullanıldığı, ya da başka tür ürünlerin kullanıldığı alanlar. Farklı promosyonlarla tüketim arttırılabilir.