‘Türkiye enerji piyasası etkileyici bir ilerleme kaydetti’

ERRA Yönetim Kurulu Başkanı Mart Ots, 9. Türkiye Enerji Zirvesi ile birlikte eş zamanlı olarak Antalya’da düzenlenecek olan 17’nci Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı ve gündem ile ilgili  Gas&Power’ın sorularını yanıtladı.

8-10 Ekim 2018 tarihlerinde Antalya’da, 9. Türkiye Enerji Zirvesi ile birlikte eş zamanlı olarak düzenlenecek olan 17’nci Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı’na sayılı günler kala Enerji Düzenleyicileri Bölgesel Birliği (ERRA) Yönetim Kurulu Başkanı Mart Ots Gas&Power’a özel değerlendirmelerde bulundu.

Dünyadaki enerji düzenleyici kurumları bir araya getiriyor

  • Bize Enerji Düzenleyicileri Bölgesel Birliği (ERRA) hakkında bilgi verebilir misiniz?

Enerji Düzenleyicileri Bölgesel Birliği (ERRA), Avrupa, Asya, Afrika, Orta Doğu, Kuzey ve Güney Amerika’daki bağımsız enerji düzenleyici kurumların bir araya gelmesiyle oluşan kurumlar arası ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş. ERRA bugün dünyanın tüm bölgelerinden üyelere sahip ve bu geniş coğrafi kapsayıcılığın ERRA’yı gerçek anlamda bir küresel enerji düzenleyici kurum haline getirdiğini görüyoruz. Bugün itibarıyla ERRA’da 31 kurum tam üye ve 10 kurum ise ortak üye olarak yer alıyor. Nisan 2001’de Macaristan’da yasal kuruluş kaydı yapılan Birliğin Sekretaryası faaliyetlerini Macaristan’ın Başkenti Budapeşte’de yürütülüyor. Birliğin ana hedefi üyeleri ile dünyanın dört bir yanındaki diğer düzenleyiciler arasında bilgi ve deneyim alışverişini sağlamak, aynı zamanda düzenleyici araştırma ve kapasite inşasını kolaylaştırmaktır.

Eneride düzenleyici kurumlara katkı sağlamaya devam ediyor

  • ERRA’nın yürüttüğü faaliyetler ve üyelerine sağladığı hizmetler neler?

ERRA’nın yürüttüğü faaliyetlerin bazıları sadece ERRA üyelerine açık olup diğer faaliyetlerimizden ise enerji sektörünün tüm diğer paydaşları da faydalanabilmekte. Teknik tartışmaların yapıldığı komiteler ve çalışma gruplarına sadece ERRA üyeleri katılabiliyor.  ERRA’ya üye kurumların başkanları düzenli olarak belirlili aralıklarla bir araya gelmektedir. Ayrıca Lisans/Rekabet ve Tarife/Fiyat Komitelerinden oluşan 2 adet de daimi komitemiz mevcut. Müşteri ve parekende piyasalara ilişkin konular ise Çalışma Grubu formatında ele alınıyor.

ERRA ayrıca üyeler arası proje olanakları da sunuyor. Bunlar üyeler arası ortak projeler, eşleştirme projeleri, değişim projeleri ve Ad-Hoc (konu ve proje ve bazlı) danışmanlık hizmetlerinden oluşuyor.

Yürüttüğümüz ve aşağıda yer alan faaliyet ve hizmetlerin birçoğu ise kamuya açık. Bunların neler olduğuna bakacak olursak;

Her yıl düzenlenen ERRA Yatırım ve Düzenleme Konferansı’nı bölgeler arası enerji düzenleme konferanslarının amiral gemisi olarak niteleyebiliriz. Bu konferans, enerji düzenleyicileri ile enerji sektörünün diğer paydaşları arasında diyalog ve iş birliğini arttırmak için mükemmel bir fırsat sunuyor.

ERRA, üye ülkelerde ve gelişmekte olan piyasalarda daha iyi düzenleyici uygulamaların teşvik edilmemesi için eğitimin de önemini fark etmiştir. ERRA’nın eğitim programlarının benzersiz ve önemli bir özelliği de mevcut, bu da eski ERRA üyesi düzenleyicilerin eğitmen olarak bu eğitimlerde yer alması. Bugüne kadar ERRA, birçok ortağımızın eğitiminde yer/pay aldı. Eğitim portföyümüz, eğitim uzmanlığımız ve son 16 yılda eğitim verdiğimiz 2 bin 600’den fazla mezunumuzla gurur duyuyoruz.

ERRA klasik sınıf ortamının çok ötesinde, bugüne dek sektörel düzenlemenin birçok boyutuna ilişkin düzenleyici personel yetiştirmek amacıyla yerinde özel eğitimler ve özel eğitim programları da sağlamıştır. ERRA, aynı zamanda şirketlere yönelik eğitimlere de sıcak bakmaktadır.

ERRA tarafından sunulan bir diğer önemli hizmet ise ERRA Tarife Veri Tabanı’dır (elektrik ve gaz tarifeleri). Bu hizmete ERRA web sitesinde bulunan interaktif abonelik servisi üzerinden ulaşılabilmektedir. Bu veri tabanı, ERRA’ya üye ülkelerden tarife bilgilerini toplamakta ve elde edilen bilgileri ülke veya bölge bazında sunmaktadır. Tarife veri tabanında 1998’den günümüze kadar olan veriler yer almakta olup üyeler ve üye olmayanlar tarafından kullanılabilmektedir.

ERRA Online Kütüphanesinde ise, enerji regülasyonu üzerine 50’den fazla araştırma materyali yer almaktadır. Bahse konu materyal arasıda çalışma kağıtları, yüksek seviyeli sunumlar, ders kitapları, kıyaslamalı değerlendirmeler ile diğer kaynaklardan temin edilen yayımlar ve video podcast’ler yer almaktadır. Daha fazla bilgi almak için https://erranet.org/ sitesi ziyaret edilebilir.

Gündem Türkiye enerji piyasaları

  • ERRA aynı zamanda her yıl Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansını düzenliyor? Konferans hakkında bilgi verebilir misiniz?

Bu sene bu konferansı 17. kez düzenleyeceğiz. Konferansın temel amacı enerji düzenleyiciler ile enerji sektörünün buluşma noktası olmak ve sektör temsilcilerini düzenleyici kurumların üst düzey temsilcileriyle buluşturup son trendler hakkında bilgi sahibi olmalarına imkan sağlamaktır. Etkinlik aynı zamanda bakanlıklar, düzenleyici ve sektör temsilcileri arasında diyalog kurmayı amaçlamaktadır. Konferansta sektör uzmanları ve analistler yaptıkları zengin sunumlarla katılımcılara önemli ve ilgi çekici bir içerik sunuyor. ERRA sekretaryası ve ERRA kaynakları ile organize edilen bu konferansın her açından tam anlamıyla bağımsız bir konferans olmasından gurur duyuyoruz. İçerik açısından konferanslarda her sene ev sahibi ülkenin enerji sektörüne odaklanmak bizim için oldukça önemli. Başlangıçta etkinlik her sene Macaristan’ın ev sahipliğinde düzenleniyordu. Ancak bir süre sonra konferansın diğer ERRA üyesi ülkelerde düzenlenmesi gerekliliğinin ve böylece her geçen yıl büyüyen ERRA topluluğunun diğer bölgelerindeki gelişmelerin ele alınmasının öneminin farkına vardık.

Türkiye üçüncü kez ev sahipliği yapıyor

  • ERRA 17. Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı 9. Türkiye Enerji Zirvesi ile birlikte 8-10 Ekim tarihlerinde Antalya’da düzenlenecek. Bu seneki konferansla ilgili bilgi verebilir misiniz?

Bu sene Türkiye’de düzenlenecek konferans aynı zamanda İstanbul ve İzmir’in ardından ERRA’nın Türkiye’de düzenlediği üçüncü konferans olacak. Akdeniz’in başkenti Antalya’ya davet edilmekten mutlu olduk. Yukarıda da belirttiğim gibi biz her sene ev sahibi ülkenin enerji sektörüne yoğun bir şekilde odaklanıyoruz. Bu sene Konferans programı Türkiye enerji sektörü temsilcilerinin oldukça ilgisini çekecek bir içeriğe sahip ve çok daha önemlisi bu seneki konferans 9. Türkiye Enerji Zirvesi ile eş zamanlı olarak düzenlenecek. Bu iş birliği ve sinerji katılımcılara Türkiye enerji piyasalarını ve bu piyasalardaki güncel gelişmeleri öğrenme fırsatını sunacak. Bu yıl her iki konferansa çok yüksek sayıda üst düzey sektör ve düzenleyici kurum temsilcisinin katılımını bekliyoruz.

Bu seneki konferans ERRA’nın uzun soluklu ve önemli bir destekleyici üyesi olan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) ev sahipliğinde düzenleniyor. ERRA’nın Yönetim Kurulu’nda görev yapmış olan Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Fatih Dönmez’in ERRA 17. Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı ve 9. Türkiye Enerji Zirvesi’nin ortak açılışında konuşma yapmasını bekliyoruz.

  • Bu seneki konferansın önemi ve konferansta ele alınacak ana konu başlıkları hakkında bilgi verebilir misiniz?

ERRA Yatırım Konferansının konuları genellikle enerji sektöründeki güncel gelişme ve trendlere yönelik düzenleyici bakış açısı sağlamaktadır. Bu yılki konferans ise Türk enerji sektöründeki güncel gelişmelere genel bir bakış sunarak başlıyor. Bunun hemen ardından, talep tarafındaki dinamikleri karşılamada müşterilerin güçlendirilmesi ve düzenleyicilerin rolleri  ele alınacak. Ayrıca, gaz politikalarında ortaya çıkan eğilimleri ve bunların bölgesel ve küresel pazarlar üzerindeki etkileri de çeşitli yönleriyle ele alınacak. Son olarak ise geçtiğimiz on yıl boyunca gerekli yeni altyapı yatırımlarının yapılmasını özendirecek piyasa fiyatlarının genellikle altında seyreden toptan elektrik fiyatları da göz önünde tutularak enerji piyasalarındaki dönüşüm sürecinde enerji arz güvenliğinin nasıl güvence altına alınabileceği masaya yatırılacak. Konferansta bu son konu başlığıyla ilgili olarak bir vaka çalışması sunulacak ve katılımcılar bu başlıklarda sunulan konferans bildirilerini görme fırsatına sahip olacak.

ERRA ve Türkiye Enerji Zirvesi güçlerini birleştirdi

  • Bu sene ERRA 17. Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı ile 9. Türkiye Enerji Zirvesi’nin birlikte yapılıyor olması katılımcılara ve enerji piyasası aktörlerine neler sağlayacak?

Bu ERRA için çok özel, daha önce hiç yapmadığı bir iş birliği modeli ve organizasyon olacak. ERRA’yı ortak olarak kabul ettiği için Türkiye Enerji Zirvesi’ne minnettarız. Her şeyden önce Türkiye Enerji Zirvesi, ERRA Konferansı’nın ana sponsoru ve ayrıca etkinliğin organizasyonunda bize paha biçilmez katkı ve yardım sağlıyorlar. ERRA bu destek için çok müteşekkir. İkinci olaraksa Türkiye Enerji Zirvesi, Türkiye enerji piyasaları ve sektör paydaşlarıyla ilgili büyük bir bilgi birikimine sahip olan çok prestijli bir etkinlik. Bu nedenle Türkiye Enerji Zirvesi’nin tüm Türkiye enerji piyasasını ERRA Konferansına “dahil ettiğini” söyleyebiliriz.

Katılımcılar açısından ise bu durum bir çok fayda ve avantajı da beraberinde getiriyor. Örnek vermemiz gerekirse katılımcılar tek bir konferans yerine iki konferansa katılma imkanına sahip olabilecek. Bu ise yüksek katılımcı sayısını beraberinde getirirken katılımcılara çok yoğun, dolu dolu bir etkinlik ve networking avantajı sağlayacak.

Düzenleyici perspektifte istikrar ve öngörülebilirlik önemli

  • Politika yapıcıların özellikle de düzenleyicilerin önemli yatırımları çekmeye yardımcı olmadaki rolü ve bu bağlamda düzenleyici çerçevenin istikrarı ve öngörülebilirliğinin önemi hakkında neler söylemek istersiniz?

İstikrarlı ve öngörülebilir düzenlemeler altyapı yatırımlarının çekilmesi ve düzenlenmiş altyapının uzun vadeli sürdürülebilirliği için kritik bir öneme sahip. İstikrarlı düzenleyici politika keyfi ve istikrarsız düzenleyici karar alma risklerini bertaraf eden öngörülebilir ve istikrarlı bir yapı sunması nedeniyle karar vericiler ve uygulayıcılar açısından faydalıdır. Öte yandan, bu tür politika uygulamaları müşteriler açısından da birçok fayda sağlamakta ve istikrarlı düzenlemeler ve güvenilir bir düzenleyici yönetişim yaklaşımı düzenleyici kurumların kredibilitesini ve dolayısıyla da yatırımcı güvenini artırmaktadır. Bu ise, daha düşük algılanan düzenleme riski anlamına gelirken yatırımlar için daha düşük gerekli geri dönüş, daha düşük sermaye maliyetini getirir ve nihayetinde bunun son kullanıcılara aktarılmasını sağlar. ERRA kuruluşundan bu yana düzenleyici istikrarı teşvik etmekten ve istikrarlı düzenleyici karar alma ortamının sağlanması ve akranlar arası bilgi ve deneyim aktarımı için bir merkez olarak hizmet vermekten memnuniyet duyuyor.

Türkiye enerji piyasası ilerlemesine devam ediyor

  • ERRA olarak Türkiye enerji piyasalarının geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye enerji piyasası, 2000’lerin başında kabul edilen yapısal reformlardan bu yana etkileyici bir ilerleme kaydetti ve bu ilerlemesine devam ediyor. Arz güvenliğinin artırılması ve geliştirilmesi, elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının ağırlığının arttırılması ve arz imkanlarının artırılmasıyla tüketim portföyünün çeşitlendirilmesi bu ilerlemede önemli rol oynadı. Bu nedenle, Türkiye bugün diğer ülkelerin izleyerek örnek alacağı bir referans noktası haline gelmiş durumda. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) temsilcilerinin yanı sıra Türk enerji sektörünün diğer paydaşlarının da ERRA’nın eğitim programlarında düzenli olarak eğitmen olmaları bu açıdan hiç şaşırtıcı değil.

Türkiye’yi ERRA’nın ikinci eğitim merkezi kabul edebiliriz

  • ERRA’nın Türkiye ve Türkiye’deki kurumlarla yürüttüğü iş birliği ve faaliyetlere ilişkin bilgi verebilir misiniz?

Her şeyden önce ERRA, EPDK’nın büyük desteğiyle Türkiye enerji piyasasında güçlü bir konuma sahip. EPDK ise ERRA’nın en aktif üyelerinden biri olarak çalışmalarımızda bizlere her türlü destek ve katkıyı sağlıyor. Her şeyden önce EPDK uzun süre boyunca temsilcileri aracılığıyla ERRA’da önemli görev ve üyelikler yürüttü.

ERRA olarak geçtiğimiz yıllarda bizlere önemli katkılar sağlamış ve yönetim kurulunda görevler almış olan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Fatih Dönmez ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Sayın Alparslan Bayraktar ile halen ERRA Yönetim Kurulunun üyesi olan EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz’la çalışmış olmak ve ERRA’nın bir parçası olmalarından gurur duyuyoruz. Ayrıca EPDK’nın bizlere sağladığı yapısal ve karar verme desteğine ek olarak, ERRA’nın faaliyetlerine gönderdiği/atadığı çok sayıda delege ve uzman ile kuruluşumuza her alanda yardımcı olmaktadır. Katkısı ve desteği için Sayın Yılmaz’a teşekkür ediyorum. ERRA, Türkiye enerji piyasasında sadece Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı düzenlemekle yetinmemekte ve İstanbul’da seçkin eğitim etkinlikleri de düzenlemektedir. Bu nedenle Türkiye’yi ERRA’nın ikinci eğitim merkezi olarak kabul edebiliriz.

  • Son olarak ERRA Yönetim Kurulu Başkanı olarak okuyucularımıza neler söylemek istersiniz?

Daha önce de söylediğim gibi, Türk enerji piyasası son 15-20 yılda önemli ilerlemeler kaydetti. Şu anda tüm dünyada enerji piyasalarında aktörlerin yaşadığı bir takım zorluklar var ve ERRA bu süreçte üyelerine destek sağlamak, deneyimlerin aktarılması ve en iyi uygulamaların paylaşılacağı kolaylaştırıcı bir ortamın sağlanması için çalışıyor. Bu konuda elimizden gelen tüm katkıyı üyelerimize ve enerji piyasalarındaki paydaşlara sağlamaya devam edeceğiz. Yatırım Konferansı’nda düzenleme alanında gelecekteki iş birliklerimiz için sektör katılımcılarıyla bir araya gelmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.