Gazda tarihi adım

Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. bünyesinde kurulan Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP) beş aylık test aşamasının ardından 1 Eylül’de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in de katıldığı törenle açılarak piyasa katılımcılarının hizmetine sunuldu.

ÖNGÖRÜLEBİLİR VE ŞEFFAF BİR GAZ PİYASASI

OTSP, Türkiye’nin uzun yıllardır hayalini kurduğu bölgesel enerji ticaret merkezi olma hedefi doğrultusunda atılan en önemli adımlardan birisi olurken; aynı zamanda öngörülebilir, şeffaf ve fiyatların piyasa dinamikleri tarafından belirlendiği bir doğal gaz piyasasının tesis edilmesini sağlayacak. Piyasa katılımcıları 365 gün 24 saat STP üzerinden doğal gaz alım satım işlemlerini gerçekleştirebilecek.

ENERJİ TİCARET MERKEZİ OLMA YOLUNDA DEV ADIM

Bakan Dönmez, OTSP ile birlikte Türkiye’nin bölgesinde serbest piyasada doğal gaz fiyatının oluştuğu ilk ülke olacağını belirterek, “İlerleyen dönemlerde hem piyasa hacminin artması hem de diğer ülkelerin bu pazara dahil olmasıyla, bölgesel enerji ticaret merkezi olma yönünde çok önemli bir adım atmış olacağız. Yeni yatırımlarla arz sıkıntısını teknik olarak aşmış durumdayız” dedi.

haberin tamamı…

DOĞAL GAZDA TARİHİ ADIM

Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. bünyesinde kurulan spot doğal gaz piyasasında beş aylık test aşamasının ardından 1 Eylül’de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in de katıldığı törenle açıldı.

Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP), Türkiye’nin uzun yıllardır hayalini kurduğu bölgesel enerji ticaret merkezi olma hedefinde en önemli kilometre taşlarından birisi olurken aynı zamanda öngörülebilir, şeffaf ve fiyatların piyasa dinamikleri tarafından belirlendiği bir doğal gaz piyasasının tesis edilmesini sağlayacak.
Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP) olarak spot doğal gaz piyasasının hayata geçmesiyle piyasa katılımcıları elektronik platform üzerinden doğal gaz alım satım işlemlerini gerçekleştirebilecek.
Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) bünyesinde kurulan ve 1 Nisan’dan bu yana test aşamasında olan spot doğal gaz piyasası 1 Eylül Cumartesi günü gerçek işlemlere açıldı. Açılışa Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar, EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, EPİAŞ yöneticileri ile kamu ve özel sektörden çok sayıda üst düzey isim katıldı.

‘BÖLGESEL ENERJİ TİCARET MERKEZİ OLMA YÖNÜNDE ÖNEMLİ ADIM’

Bakan Dönmez, Türkiye’nin doğal gaz piyasasında, yıllık bazda alım satımların ikili anlaşmalar vasıtasıyla yapıldığını anımsatarak, “Buna alternatif olarak, bugün itibarıyle yıl içinde daha kısa süreli alım satımların yapılabileceği ve günlük fiyatların oluşacağı organize toptan satış piyasasını devreye alıyoruz. Spot doğal gaz piyasasının kurulmasıyla birlikte Türkiye bölgesinde serbest piyasada doğal gaz fiyatının oluştuğu ilk ülke olma mutluluğunu yaşamış olacak. İlerleyen dönemlerde hem piyasa hacminin artması hem de diğer ülkelerin bu pazara dahil olmasıyla, bölgesel enerji ticaret merkezi olma yönünde çok önemli bir adım atmış olacağız. Yeni yatırımlarla arz sıkıntısını teknik olarak aşmış durumdayız, bugün ulaşılan 300 milyon metreküplük hedefin, 2023 yılında 400 milyon metreküpe ulaştıracağız” dedi.
Dönmez, Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nın oluşturulmasıyla Türkiye’de doğal gaz referans fiyatlarının oluşumunun sağlanacağını aktararak, “365 gün 24 saat ticarete açık olan doğal gaz borsasında Sürekli Ticaret Platformunu kullanarak doğal gaz tedarikçileri, ihracatçıları ve iletim sisteminin dengelenmesi için doğal gaz tedarik edecek BOTAŞ da işlem yapabilecek. EPİAŞ’ın işleteceği bu piyasada işlemlerde gizlilik, piyasaya dair bilgilerde ise şeffaflık ön planda olacaktır. Avrupa’da kendi yazılımını geliştirebilen birkaç enerji borsasından biri olarak bölgemizde ayrıcalıklı bir yer edindik. Bundan sonra sadece Türkiye’de kendi işlerimizle ilgili değil, bölge ülkelerinde, değişik iş fırsatlarını kovalayarak, bilgi, tecrübe ve deneyimimizi ihraç etmek istiyoruz” şeklinde konuştu.
“Hem elektrik hem de doğal gaz da fiziksel teslimli uzun vadeli kontratlara ihtiyacın bulunduğunu, bununla ilgili çalışıldığını aktaran Dönmez, “Belki ilk önce gelecek hafta kontratı ile başlanır, sonra gelecek ay kontratı devreye girer. Uzun dönem fiziksel teslimli kontratları devreye alırsak likiditeyi, piyasada öngörülebilirliği temin etmiş olacağız” dedi.

365 GÜN 24 SAAT İŞLEM YAPILABİLECEK

Spot doğal gaz ticareti yapmak isteyen katılımcılar, OTSP üzerinden 365 gün 24 saat işlemlerini yapabilecek. EPİAŞ tarafından işletilecek piyasada doğal gaz referans fiyatlarının oluşumu sağlanacak. Boru Hatları ile Taşımacılık AŞ, sistem ihtiyaçlarını öncelikli olarak OTSP’den karşılayacak. İşlemlerde gizlilik, piyasaya dair bilgilerde ise şeffaflık ön planda olacak OTSP’nin hayata geçmesiyle Türkiye’nin doğal gaz ticaret merkezi olma hedefi doğrultusunda önemli bir adım daha atılmış oldu.
Tarihi bir ana şahitlik ettiklerini belirten ve sözlerine piyasasının hayata geçirilmesinde emeği geçenlere teşekkür ederek başlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Bugün sadece 3 şehrimizde doğal gaz yok. 78 şehrimizde, yaklaşık 55 milyon vatandaşımızın doğal gaz kullanımına eriştiği bir ülkeyiz. Önümüzdeki aylarda, yıl sonuna kadar Artvin, Şırnak ve Hakkari’ye doğal gazı götürdükten sonra bu ülkede doğal gazın konforuyla tanıştırmadığımız hiçbir vatandaşımız olmayacak. Gururla ifade ediyorum ki doğal gaz dağıtım sektöründeki oyuncularımızın büyük bir kısmı da milli sermayeyi temsil eden oyuncularımız. Elektrik sektöründe zaman zaman yabancı sermaye temsilcilerine rastlıyoruz, ama doğal gaz herkese açık platform olmasına rağmen genelde milli sermayeyi temsil eden yatırımcılarımız bu işe ilgi duyuyor.” şeklinde konuştu.
Daha önce soğuk kış günlerinde zaman zaman zorunlu olarak bazı tesislere kısıntı, kesinti programları uyguladıklarını anımsatan Dönmez, geçen yıl ilk defa tüm talebi fazlasıyla karşıladıklarını söyledi.
Dönmez, Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nın (OTSP) bugün açılışının gerçekleştirildiğini hatırlatarak, şunları dile getirdi: “Bu adımla Türkiye’de enerji ticaretinin gelişmesi, enerji piyasalarının serbestleşmesi ve bölgesel enerji ticareti merkezi olma yönündeki hedeflerimize ulaşmak için önemli bir adımı kurguladık ve gerçekleştiriyoruz. EPİAŞ’ın kurulmasıyla birlikte, küresel enerji piyasalarıyla bütünleşmiş, rekabetçi, serbest, sürdürülebilir, güvenilir ve şeffaf bir enerji piyasasının temellerini attık. EPİAŞ kurulduğundan beri kolaylık, derinlik ve yenilik ilkelerini faaliyetlerinin her zaman merkezine koymuştur. İnşallah bundan sonra da EPİAŞ bu 3 ana temayı göz ardı etmeden piyasanın isteklerini karşılar hale gelecek. Bu süreçte birçok şey öğrendik, doğru ve yanlışlarımızdan dersler çıkardık. Kendimizi sürekli yeniledik. Gelişim ve değişim odaklı bir anlayışla daha iyisini ortaya koymak için elimizden gelen bütün gayreti gösterdik. Bu yolculuk bugün bambaşka bir yöne doğru evriliyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın 100 Günlük İcraat Programı’nda ifade ettikleri üzere elektrik piyasalarının ardından bugün spot doğal gaz piyasasını da hayata geçiriyoruz” dedi.
Bakan Dönmez, Avrupa gaz piyasalarına bakıldığında onlarca elektrik ve doğal gaz kontratının ve tüm ticaretin fiziksel ticarete oranını oluşturan ağırlığın gün öncesi ve dengeleme değil, daha ileri vadeli kontratlar olduğunun görüldüğünü belirterek, “Bizim bu yönde eksikliğimiz var bunu da en kısa sürede tamamlayacağız. İşin tabi bir de tüketici tarafı var. Bu kontratlar, piyasalar, bugün başlattığımız Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası nihai tüketiciye ne sağlayacak? Bakanlık sadece bir serbest piyasa heyecanı ile bu işlere girmiyor. Rekabetçi bir fiyat daima günün sonunda tüketiciye de yansıyor.” diye konuştu.
Türkiye’de elektrik piyasası kurulurken çok haksız eleştirilerin yapıldığına işaret eden Dönmez, şunları kaydetti: “Malum bir takım çevreler ‘Piyasalar serbestleşiyor, biz bundan sonra elektriği ve doğal gazı pahalıya alacağız’ şeklinde eleştiriler yapmıştı. O günlerde fiyatlar kilovatsaati 12 cent iken, bugün 5 centler civarına düşmüş durumda. Demek biraz sabretmiş olsak, orta ve uzun dönemde rekabete açık serbest piyasaların tüketiciye de daha uygun koşullarda elektrik ve doğal gaz temini sağladığını görmüş olacağız. Bugün itibarıyla baktığımızda, o günlerde Avrupa’nın en yüksek fiyatlı elektrik ve doğal gazını tüketirken bugün Avrupa’nın en düşük elektrik ve doğal gaz fiyatını tükettiğimizi, kullandığımızı görmüş olacağız. Özellikle son 10 yıl içerisinde ekonomideki serbestleşme hareketlerinin doğrudan etkilediği sektörlerin başında enerji geliyor. Enerji piyasalarının mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir şekilde tesis edilmesi, sağlıklı işleyen bir piyasa ekonomisinin de olmazsa olmazları arasındadır. Bu nedenle Milli Enerji ve Maden Politikası Strateji Belgemizin sac ayaklarından birini öngörülebilir piyasalar olarak belirledik. Açıkça ifade etmek isterim ki bölgemizdeki tüm jeopolitik gerilimlere ve zorluklara rağmen Türkiye, açık, şeffaf ve rekabetçi piyasa yapısıyla öngörülebilir düzenleyici çerçeveyi oluşturmayı başarmış, uluslararası enerji yatırımlarını harekete geçirecek adımlar atmıştır.”

“TÜRKİYE ENERJİ ALANINDA ÇEKİM MERKEZİ OLDU”

Bakan Dönmez, siyasi istikrar ve iyi yönetişim sayesinde dünyadaki küresel krizlere rağmen ortaya koydukları uzun vadeli, şeffaf ve piyasa dostu stratejilerle, Türkiye’nin enerji alanında adeta göz alıcı bir çekim merkezi haline geldiğine dikkati çekerek, “Türkiye giderek serbestleşen enerji piyasası ve kamu-özel iş birliği sayesinde özel sektörün yatırım iştahını sürdürdüğü, altyapıda standartların sürekli yükseldiği ve müşterilerin dünya standartlarında hizmet aldığı bir yapıya kavuştu.” dedi.
Uzun vadeli, kişilerden bağımsız, hedef bazlı enerji politikalarıyla sadece bugünün değil, geleceğin Türkiye’sinin de temellerini attıklarını vurgulan Dönmez, Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nın açılmasında emeği geçen EPİAŞ, EPDK, kamu ve özel sektördeki paydaşları tebrik etti.

‘BU KADRONUN ÇÖZEMEYECEĞİ HİÇBİR PROBLEM YOKTUR’

Salonda oturan herkesin bu anının yaşanmasında payı olduğu belirterek konuşmasına başlayan, EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz şunları söyledi: “Bu emeğin karşılığı olarak doğal gaz piyasasının kısa sürede nereden nereye geldiğine şahitlik ediyoruz. Bundan da memnuniyet duyuyoruz. Bugün enerji piyasası olarak hem doğal gaz olarak, hem de enerjinin diğer dalları olarak büyük bir tecrübeye sahibiz. Uluslararası alanda da piyasamız talep görmekte ve ilgi odağı olmakta. Bu süreçte de hem Bakanımızın ERRA’da daha önce yönetim kurulu üyesi olması, hem de bakan yardımcımızın ERRA’da başkanlık yapmış olması Türkiye’nin bu tecrübesinin uluslararası arenada üst seviyelere çıkmasında önemli rol oynadı. Diğer ülkeler kendi piyasaları için Türkiye’deki uzmanların tecrübelerinden faydalanmak istiyorlar. Tecrübemizi paylaşırken yeni şeyler de öğreniyoruz. Bu borsanın doğal gaz çıkan ülkelerin çoğunda dahi olmadığı halde, bölgesinde tek olarak Türkiye’de olması tecrübenin ve vizyonun bir göstergesidir. Sektörün ve bakanlığımızın çok büyük katkısı var. Herkes elinden geleni iyi niyetle sektörümüze vermekte. Bundan dolayı icraatımızın Cumhurbaşkanı’mızın 100 Günlük İcraat Planı’nda yer alması da çok önemli bir göstergedir. Biraz iddialı olacak belki ama şunu da belirtmek istiyorum; ileride İstanbul’un dünyanın regülasyon merkezi olması için bakanlığımızın da desteği ile çalışmalar yürütülüyor. Bu borsa bize özgür ve adil bir piyasa sunuyor. Artık BOTAŞ’ın açıklamasıyla değişen fiyatlar olmayacak. Bu da gelişmişliğin simgesidir. Dağıtım şirketlerimiz, toptancı şirketlerimiz tedirgin olmayacak. Artık derneklerimizin de sayesinde daha ileriyi hedefliyoruz. Bu kadronun çözemeyeceği bir şey yok. Bu sürece katkı sağlayan başta Sayın Bakanımız olmak üzere tüm sektör üyelerine teşekkür ederim.”

‘TÜRKİYE BÖLGESİNDE SERBEST PİYASADA DOĞAL GAZ FİYATININ OLUŞTUĞU İLK ÜLKE’

EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu törende yaptığı açılış konuşmada, EPİAŞ’ın piyasa işletim lisansını almasının üçüncü yıldönümünde doğal gaz piyasasını faaliyete almanın mutluluğunu yaşadıklarını dile getirdi. Türkoğlu, EPİAŞ ailesi olarak Türkiye’nin bölgesel enerji ticaret merkezi olmasına katkı sağlamak vizyonu doğrultusunda çok çalıştıklarını vurgulayarak, bu süreçte piyasanın adillik, şeffaflık, sürdürülebilirlik, güvenilirlik ve etkinlik ilkeleri doğrultusunda hareket ettiklerinin altını çizdi.

“DOĞAL GAZ TEDARİKÇİLERİ VE İTHALATÇILARI 365 GÜN, 24 SAAT TİCARET YAPABİLECEKLER”

OTSP ile birlikte Türkiye’nin bölgesinde serbest piyasada doğal gaz fiyatının oluştuğu ilk ülke konumuna geldiğini vurgulayan Türkoğlu, “Ülkemizdeki mevcut doğal gaz piyasasında, doğal gazın ticareti ikili anlaşmalar vasıtası ile yıllık bazda alım-satım şeklinde yapılıyor. OTSP’nin kurulması, bu ticaretin tamamlayıcısı olacak. OTSP ile yıl içinde daha kısa süreli alım ve satımlar yapılabilecek. Bugüne kadar Bakanlığımızın ve EPDK’nın verdiği büyük desteği unutmayacağız. Sürece BOTAŞ, Takasbank ve özel sektör oyuncuları önemli katkılar sağladı. İşlettiğimiz piyasalardaki tüm yazılımları EPİAŞ bünyesinde ve kendi kaynaklarımız ile geliştirdik. Benzer şekilde Doğal Gaz Piyasası yazılımını da EPİAŞ bünyesinde hayata geçirdik. Doğal gaz tedarikçileri ve ithalatçıları sürekli ticaret platformunu kullanarak 365 gün, 24 saat ticaret yapabilecekler. BOTAŞ da iletim sisteminin dengelenmesi için doğal gaz tedarik etmek amacıyla işlem yapabilecek. Şeffaflık platformumuzda doğal gaz iletim verilerini yayınlamaya başladık. Böylelikle tüm sektörün beklediği adım atılmış oldu.
Ayrıca OTSP’nin açılışı Sayın Cumhurbaşkanı’mızın açıkladığı 100 Günlük İcra Programı’nda da yer almıştır.” dedi.

‘OTSP PİYASAMIZDA GÜÇLÜ BİR YAPININ OLUŞMASI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ’

BOTAŞ Genel Müdürü Burhan Özcan, Çok önemli bir güne ve olaya tanıklık ettiklerini vurgulayarak sözlerine şöyle devam etti, “Az önce ilk işlemimizi yaptık ve eşleşme gerçekleşti. Eskiden farklı korkularımız vardı; gaz kesildi kesilecek, bu sene nelerle karşılaşacağız, acaba İran’da hava nasıl geçecek, gemilerle ilgili bir problem yaşanır mı… artık bunlar çok geride kaldı. Birlikte çok büyük mesafeler aştık. 2015-2016 yılında yazılmış makalelere bir göz atma fırsatım oldu. Makalelerde ön görülen 2020 yılına kadar sisteme gaz verme oranı her şey yolunda giderse; 270 milyon/metreküp olarak yakalayacağımız yönünde. Lakin şu an 2018’deyiz ve yapacak daha çok şeyimiz olmasına rağmen 300 milyon/metreküpleri yakalamış bulunmaktayız.

“TEK KAYNAĞA BAĞIMLILIK SORUNU VARDI”

Bakanlığımızın bu noktada ortaya koymuş olduğu bu vizyonla, tüm oyucularla beraber çok iyi işler ortaya koymuş olduk. EPDK ve dağıtım şirketlerine ülkemizde doğal gazın yaygınlaştırılmasıyla ilgili özverilerinden dolayı çok teşekkür ediyoruz. Onlar çok önemli bir görevin en önemli halkalarını yerine getirmiş bulunmakta, biz de 81 ilimizin tamamına bu hizmeti sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz. Eski eleştirilerden bir tanesi de; tek kaynağa bağımlılık sorunu vardı. Bunula da alakalı da çok önemli bir dönemde, Haziran ayında TANAP’I devreye aldık. Türk Akımı’yla ilgili de çok önemli çalışmalar yapıyoruz. İnşallah o projemizi de çok yakında tam anlamıyla hayata geçireceğiz. Diğer taraftan LNG ile alakalı yaptığımız çalışmalar bağımlılık açısından ülkemizi çok önemli bir noktaya taşıyor. 2016’da 34 milyon/metreküp olan gazlaştırma kapasitemizi 117 milyon/metreküpe çıkarttık. Aslında rekor sayılabilecek sürede ve mühendislik anlamında da ülkemize katkısı olduğunu düşündüğümüz önemli katkılar sağladık. Bu tarafa bakacak olursak da OTSP piyasada güçlü bir yapının oluşması, şeffaflık ve verimlik açısından çok önemli. Sonuç olarak piyasamızda güçlü bir yapının oluşması için her adım çok önemli ama bugün çok daha önemli bir adım” şeklinde konuştu.

SON 10 YILDA ÜÇ BUÇUK KAT DAHA BÜYÜME SAĞLADIK’

GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan yaptığı konuşmada, “2002 yılında Doğal gaz Piyasası Kanunun yayınlanmasıyla başlayan doğal gaz piyasası serbestleşme süreci geçtiğimiz 16 yıl boyunca kazanımlarla yoluna devam etti. Türkiye’nin enerji alanında ticaret merkezi olmasının en önemli adımı bugün OTSP ile hayata geçiyor. Bu hedef doğrultusunda geçtiğimiz dönemde iletim ve dağıtım sistemi altyapılarını BOTAŞ ve dağıtım şirketlerince tamamladık. Doğal gaz dağıtım şebekesi 30 bin kilometreden 130 bin kilometrenin üzerine çıktı. 2017 sonu itibariyle, son 10 yılda üç buçuk kat daha büyüme sağladık. Ulusal doğal gaz talebimiz artarken, arz fazlası ve buna bağlı olarak kaynak çeşitliliği arttıracak büyük adımlar, uluslararası trendlere uygun olarak atılmaya devam etti. Bilindiği üzere; Türk Akımı Projesiyle Türkiye’ye 16 milyar/metreküp’lük ilave bir kapasite sağlanmış olacak. Ayrıca halihazırda Batı Hattı üzerinde ülkemize gelen 14 milyar/metreküp doğal gaz hattı 2019 yılı sonu itibariyle Türk Akımı üzerinden gelecek. Doğal gaz piyasası temsilcileri olarak ülkemizin ticaret merkezi olabilmesi için elimizden geleni yapıyoruz. Önümüzdeki süreçte rasyonel fiyat oluşumun sağlanmasıyla birlikte talep oluşumun artacağına inanıyoruz. Bununla beraber piyasaya teşviki sağlayacak bazı önlemlerin de alınması önemlidir” sözlerini vurguladı.

‘SEKTÖR ELİNDEN GELEN TÜM KATKIYI GÖSTERMEYE HAZIR’

GAZİD Başkanı Bilal Aslan, uzun zamandır OTSP hayalini kurduklarına ve 1 Eylül’de piyasanın açıldığına dikkati çekerek, “Bu piyasada oluşacak referans fiyatın kısa vadede ulusal piyasada, uzun vadede ise uluslararası kontratlarda belirli oranlarda baz alınacağına inanıyoruz. Bu açılışla birlikte sektör paydaşlarına da önemli sorumluluklar düşüyor. Biz Doğal Gaz İthalatçıları Derneği olarak bu piyasanın sağlıklı olarak işleyebilmesi, hedeflenen ticaret hacmi ve derinliğin sağlanması, sağlıklı fiyatların oluşması ve böylece doğru ve verimli işleyen bir sektör mekanizmasının gerçekleşmesi için elimizden gelen tüm katkıyı göstermeye hazırız. Bu süreç içerisinde bir kamu şirketi olan BOTAŞ’ın, gerek iletim şebekesi altyapısı, gerekse yeraltı depolama kapasitesi ve LNG terminali kapasitelerimi arttırma ve daha birçok atılımı takdire şayandır” diye konuştu.

BU ATILIM SEKTÖRE NEFES ALDIRACAK

Aslan şöyle devam etti; “EPDK’nın şeffaf, yenilikçi ve rasyonel yaklaşımı da sektörümüzün hızlı gelişimi için önemli etki yaratmıştır. Netice olarak bugün bu noktaya gelmemizde katkısı olan tün kamu kurum ve kuruluşlarına, özel sektör temsilcilerimize çok teşekkür ediyoruz. Bu atılımın içinde bulunduğumuz ekonomik sıkıntılar içinde sektörümüze nefes aldıracak bir adım olduğuna inanıyoruz” şeklinde konuştu.