“Maden cevheri açısından kömürde ciddi bir potansiyelimiz var”
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bir televizyon kanalında gündeme ilişkin sorulara yanıt verdi. Bakan Dönmez Antalya ve Isparta’da yaşanan doğal felaketlerle ilgili “Bugün gün içerisinde Antalya ve Isparta’da yaşanan doğal felaketler nedeniyle enerji verilemeyen yer kalmayacak” dedi.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez, “Yaz saati uygulamasında 2 yıl önce böyle bir karar almıştık. Yaz saati ve kış saati kararının neden verildiğine dair gerekçe bulamadık. Bizim yapmış olduğumuz çalışmalar, kalıcı yaz saati uygulamasının daha verimli olacağını biliyorduk. Ancak biz bu konuyu İstanbul Teknik Üniversitesine çalışma yaptırdık. Sonuçlar kalıcı yaz saati uygulamasının enerji verimliliği bakımından daha iyi olacağını gördük. İTÜ ile öngörülen tasarruf miktarları oldu mu diye bir çalışma daha yaptırdık ve öngördüğümüz gibi tasarrufların gerçekleştiğini gördük. Valiliklere bir talimat gönderip, okul saatleri ve mesai saatleri ile ilgili düzenleme yapılmasını istedik. Edirne ile Kars’ın eğitim ve mesai saatleri aynı olacak diye bir şart yok. Benim bildiğim kadarıyla da İstanbul’da eğitim saatler 8:30, 9:00 civarına kadar çekildi” ifadelerini kullandı.
“Boru daha katma değerli ürün yapacağız”
Bakan Dönmez, “Dünyadaki bor üretim rezervi yüzde 73’lerde pazar payına bakıldığında bu oran yüzde 59 oranında. Kimyacıların tanımı ile boz bir bakıma kimyasal tuz olarak tanımlanıyor. Bunu öğüterek boraks adı verilen bir ürün haline getiriyoruz, sonrasında biraz daha katma değerler bor karbür haline getirdik. Nükleer çalışmalar için uygun hale getirilmesi için çalışmalara devam ediyoruz. Örneğin, bor karbür savunma sanayisinde kullanılıyor. Tonu 30 ila 40 bin dolar arasında değişiyor. Daha uç ürün bor izotoplarından elde ediliyor. Nükleer santrallerde bu çubuklardan faydalanıyor. Burada tonu 1 milyon doları aşıyor. Bor karbürü Eti Maden üretecek. Bir teknoloji ortağıyla fabrikalar kurulacak. Türkiye’de bir yatırım yapılacak. Son derece değerli bir maden. Boru daha katma değerli ürün yapacağız. Bu katma değerli ürünleri portföyümüze koydukça satış gelirlerimiz artacak. Bütün dünya bizden alsa 2 milyar dolarlık bir pazar mevcut. Petrol pazarı gibi büyük bir sektör değil henüz. Hidrojenli arabalarda bor yakıt olarak kullanılacak. Ama orada yakıt bor değil, hidrojen… Sadece kullanılan yakıt içerisinde bor bulunuyor. Ama borun bulunma amacı hidrojeni tutması” diye konuştu.
Enerji Bakanı Dönmez Boron’un petrol ve kimyasal içermediğinden deterjan olmadığını temizlik ürünü olduğunu belirterek, “Doğru bir hareket olarak doğal yaşama bir dönüş var. Doğal bir ürün kullanayım, kimyasal ürünler bulunmasın diye isteyenler için geliştirildi. Temizlik ürünlerinde boru sadece Eti maden kullansın diye bir talebimiz yok. Diğer temizlik firmaları da bor içerikli temizlik ürünleri kullanabilirler, ürün geliştirmelerinden mutluluk duyarız. Boron temizlik ürünü, ülke genelinde satılması için birkaç büyük marketlerle anlaşma yapıldı” şeklinde konuştu.
Bakan Dönmez, “Kamu, son mevcut elektrik talebinin yüzde 20’si karşılayabilecek durumda… Son yıllarda serbest girişimciler bu alanda çok önemli yatırımlarla yaptı ve bu oran giderek arttı. Fatura kaleminde üretim bedeli ve dağıtım bedeli olmak üzere iki tür kalemin dışında vergi ve fonlardan oluşuyor. Dağıtım bedeli yüzde 30, geri kalan kısmı üretim maliyeti ve vergiler olarak geçiyor. Bu oranlar tüm dünyada buna yakın… Avrupa’da dağıtım bedeli yüzde 50, Türkiye’de bu rakam yüzde 35. Dağıtım bedeli santralde üretildiği yerden alarak, yüksek gerilim hatlarıyla şehirlere kadar getiriyoruz. Şehirlerde orta ve düşük gerilim haline getiriyoruz. 1 milyon 420 kilometrelik bir şebeke işletiliyor. Bizim elektrik üretim kısmında, lisanslı santralle 1300 santralde 60 bin kişi çalışıyor. Dağıtım kısmında ise 120 bin personel çalıştırılıyor. Üstelik üretimde çalışanların işi sabit ama dağıtımda çalışanlar için çok daha zor… Ve doğaldır ki işin zor olan kısmı personel bakımından daha maliyetli demektir. Ayrıca dağıtım şirketlerinin işletme giderleri de mevcut. Türkiye genelinde işletme giderleri 17,5 milyar lira. Ben hep şu örneği veriyorum. Tarladaki domates ile evimize gelen domatesin fiyatı arasında istemesek de bir fark oluyor” dedi.
“Yakıt tasarruflu araçlara yönelmek gerekiyor”
Enerji Bakanı Fatih Dönmez, “Konut bazlı bakıldığında tasarruflar yapıldığında en fazla elektrik tüketen ürünler, çamaşır makinesi ve buzdolabı gibi ürünler… Bu cihazlar için enerji verimliliği teknolojisi ile çalışanlara yönelmek gerekiyor. Gereksizse lambayı söndürmek, klima açıkken bir taraftan da camı açınca daha fazla enerji harcıyorsunuz. Yalıtım konusunda da bazı binalarımız yeterli değil. Yalıtım ile yüzde 40 oranında ısı tasarrufu sağlama imkânımız var. Ülke genelinde yalıtımı için yapılan çalışmada şöyle bir rapor önümüzde geldi. Verimlilikle ilgili 10 milyar dolarlık yatırım yapabilirsek, 2033’e kadar 30 milyar dolarlık bir dönüşü olacak. Araçlarımız için de öyle daha yakıt tasarruflu araçlara yönelmek gerekiyor. Türkiye’nin doğalgaz üretimi artıyor. Tüketim bakımından 2018 ‘de 50 milyar metreküp, bir önceki yıl 55 milyar metreküptü. Hava şartlarının ve sanayi tüketimlerinin de bu rakamlarda büyük etkisi var. Elektrikte ise çok iyi durumdayız. Hatta bir miktar arz fazlamız var ve bu bize gelecek yıllar için biraz rahatlık veriyor” ifadelerini kullandı.
Bakan Dönmez, “Rusya ile yaşanan hadiselere rağmen, Rusya – Türkiye ile yapmış olduğu gaz kontratlarının tamamına uydu. Nükleer güç santrallerine gelince, Türkiye çok uzun yıllar boyunca bu teknoloji için hamlelerde bulunmuş. Ama ihale iptalleri olmuştu. 2010 yıllarda Rusya ile nükleer santrali kurulması için anlaşma yapılmıştır. Mersin’deki Akkuyu Santrali’nde 2023 yılında ilk reaktör devreye girmiş olacak, şu anda bir gecikme söz konusu değil. Nükleer santraller Türkiye için bir hayaldi artık gerçekleşiyor. Trakya’da enerjiye olan talep diğer bölgelere göre çok daha fazla… Enerjide prensip, tükettiğiniz yerde üretin. Biz de bu prensip doğrultusunda yeni nükleer santral için öncelikli olarak Trakya bölgesinde araştırmalarımızı yapıyoruz. Ancak nükleer santral için 25 farklı kriterin sağlanması gerekiyor. Dünyada çok örnekleri var. Paris’e 50-60 km yakınlarında bir nükleer santral mevcut. Fransa elektriğinin yüzde 75’ini nükleer santralden elde ediyor” diye konuştu.
“Maden cevheri açısından kömürde ciddi bir potansiyelimiz var”
Bakan Dönmez, “Bor dışında maden cevheri açısından kömürde ciddi bir potansiyelimiz var. Yaptığımız son çalışmalarla yeraltındaki rezervlerimiz 18,5 milyar tona çıkarmış olduk. Hala çalışmalar devam ediyor. Hepsini çıkartıp ekonomiye kazandırmış olsak 300 milyar doların üzerinde olacak. Yeni nesil santrallerde emisyon değerlerini belirli bir sınırın altında kalmasını sağlıyor. Dünya enerjinin yüzde 38’i kömürden karşılanıyor. Bu oran Almanya’da yüzde 40… Dışa bağımlılığımızı azaltmak için yerli kömür rezervlerimizi kullanmamız gerekiyor” dedi.
Bakan Dönmez, “Türkiye’deki kurulu güçlerde yenilenebilir enerji oranımız yüzde 52 seviyelerinde. Ancak kesintili kaynaklar oldukları için kullanım oranımız yüzde 30 seviyelerinde. Düzenli sosyal yardım alan 2.5 milyon hanemiz var. Onlara elektrik yardımlarına başlayacağız. Hane halkı sayısına göre sınıflandırılarak 75 kilovat ile 150 kilovat arasında değişen elektrik yardımları için en kısa zamanda çalışmayı tamamlayıp yayınlayacağız. Buradan yaklaşık 10 milyon vatandaşımız faydalanabilecek” ifadelerini kullandı.