“Enerji ve ekonomi politikalarına olan duyarlılık arttı”

Kadir Has Üniversitesi Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezi (CESD) tarafından bu yıl dördüncüsü gerçekleştirilen “Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Araştırması”nın sonuçları açıklandı.

Sibel ACAR-ANKARA/ KHAS Üniversitesi Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezi (CESD) tarafından gerçekleştirilen “Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Araştırması” konulu toplantı çevirim içi olarak gerçekleştirildi.

“Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Araştırması” konulu çalışmanın sonuçları CESD Müdürü Prof. Dr. Volkan Ediger tarafından açıklandı. 16 ilde, 18 yaş ve üzeri bin 215 kişi ile yapılan ankette, enerji ve ekonomi politikalarına olan duyarlılığın arttığı ortaya çıktı.

Bu yıl dördüncüsü gerçekleşen “Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Anketi” 16 kent merkezinde ikamet eden 18 yaş ve üzeri bin 215 kişi ile yüz yüze yapıldı.

TÜKETİCİ ENERJİ TÜKETİMİNDE UCUZLUĞA ÖNEM VERİYOR

Anket kapsamında “Türkiye’nin en önemli sorunu nedir?” sorusuna verilen yanıtlardan ilk sıradaki ‘ekonomi’ cevabı 2016-2019 aralığında sürekli artarak yüzde 16’dan yüzde 33’e, ikinci sıradaki ‘demokrasi’ yüzde 7’den yüzde 16’ya, dördüncü sıradaki ‘çevre’ yüzde 3’ten yüzde 10’a çıktı. Geçmiş anketlerde en önemli sorunlar arasında görülen ‘eğitim’ yüzde 27’den yüzde 14’e düşerken, 2016’da yüzde 22 ile ikinci sırada olan ‘iç güvenlik’ 2019’da yüzde 4 ile sekizinci sırada yer aldı.

Ekonomik sorunlar Türkiye’de olduğu gibi dünyada da öne çıkan başlıklar arasında yer aldı. “Dünyadaki en önemli sorunlar”a ‘çatışma ve savaşlar’ diyenlerin oranı 2017-2019 arasında yüzde 63’ten yüzde 21’e düşerken, ikinci sıradaki ‘ekonomi’ yüzde 6’dan, yüzde 19’a kadar çıktı. Üçüncü sıradaki ‘sağlık’ yüzde 2’den yüzde 12’ye çıkarken, dördüncü sıradaki ‘eğitim’ ise yüzde 5’ten yüzde 11’e yükseldi.

“Enerji tüketiminde aşağıdakilerden hangisi önemlidir?” sorusuna verilen yanıtlarda ‘ucuz olması’ cevabı 2016-2019 yılları arası sırasıyla yüzde 42, 39, 44 ve 41 oranlarıyla en çok verilen yanıt olma özelliğini korudu.

GELİR DURUMUNA GÖRE ISINMA TERCİHLERİ DEĞİŞİYOR

Anket sonucuna göre, 2016-2019 döneminde enerji tüketiminde ‘ısınma’ katılımcıların yüzde 65, 66, 74 ve 69’u tarafından seçilerek ilk sırada yer alırken, yüzde 22, 28, 22 ve 25 ile ‘aydınlatma ve ev aletleri’ ikinci sırada yer aldı. Isınma için tercih edilen enerji kaynağı geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da ‘doğal gaz’ oldu. 2016-2019 arasında katılımcıların yüzde 54, 52, 54 ve 55’i ısınma için doğal gazı tercih etti. İkinci sırada gelen ‘kömür’ aynı yıllarda yüzde 25’ten yüzde 18’e düşerken, üçüncü sırayı ‘odun’, dördüncü sırayı ise ‘elektrik’ aldı.

Anket sonucuna göre, en fazla ‘ısınma’ya para harcayanların gelir gruplarına göre dağılımında, gelir düzeyinin artmasıyla ‘odun’ kullanımının azaldığı, ‘doğal gaz’ kullanımının arttığı görüldü. Evde en fazla tüketilen enerji kaynağı için yapılan aylık harcama, 50 TL ve altı için yüzde 2’den yüzde 1’e, 51-100 TL için yüzde 20’den yüzde 5’e, 101-150 TL için yüzde 30’dan yüzde 16’ya düşerken; 151-200 TL için yüzde 18’den yüzde 20’ye, 201 TL ve üstü için de yüzde 29’dan yüzde 57’ye yükseldi.

ARABASI OLANLARIN SAYISI ARTTI

Arabalarda tüketilen yakıt cinsinde yapılan değerlendirmede, 2016-2019 arasında arabası olmayanların oranı yüzde 59’dan yüzde 53’e düşerken, arabası olanlar tarafından kullanılan yakıtlarda dizel yüzde 17’den yüzde 21’e çıktı. ‘Otogaz’ yüzde 12, 13, 10, 13 ‘benzin’ ise yüzde 12, 9, 11, 12 olarak gerçekleşti. Elektrikli ve hibrit arabalar ise 2016-2018 yılları arasında yüzde 1’in altında iken, 2019 yılında yüzde 13’e çıktı.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE VE ÇEVREYE DUYARLILIK ARTIYOR

“Dünya enerji sorunlarından hangisi en önemlidir?” sorusuna verilen yanıtlarda ilk üç sıralama değişmedi ancak ‘çevre ve insan sağlığı’ diyenlerin oranı 2017’den 2019’a yüzde 41’den yüzde 31’e düşerken, ‘enerji fiyatlarının yüksekliği/dalgalanması’ yüzde 16-20-18 olarak gerçekleşti. Üçüncü sıradaki ‘iklim değişikliği/küresel ısınma’ ise yüzde 12’den yüzde yüzde 16’ya çıktı.

“Küresel iklim değişikliğine inanıyor musunuz?” sorusuna ‘evet’ cevabı verenlerin oranı 2016’da yüzde 78, 2017’de yüzde 87, 2018’de yüzde 77, 2019’da ise yüzde 86 oldu. “Küresel iklim değişikliğinin nedenleri hangisidir?” sorusuna verilen yanıtlardan insan kaynaklı nedenler yüzde 78, doğal nedenler ise yüzde 13 oldu. “Her birinin iklim değişikliğine ne derece etkisi vardır?” sorusuna verilen cevaplardan ‘sanayi’ yüzde 83, ‘ulaştırma’ yüzde 69, ‘elektrik ve ısı üretimi’ yüzde 64 ile ilk üç sırayı paylaştı.

‘Hangisinin küresel ısınmaya en fazla etkisi vardır?’ sorusuna verilen yanıtlarda ilk üç sırada 2017 ve 2018’de ‘sanayi’, ‘şehirleşme-binalar’ ve ‘elektrik ve ısı üretimi’ bulunurken sıralama 2019’da yüzde 51-15-13 ile ‘sanayi’, ‘ulaştırma’, ‘elektrik ve ısı üretimi’ olarak değişti.

Türkiye’de enerjiden kaynaklanan en önemli çevre sorunları geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi ‘hava kirliliği’, ‘insan sağlığı’ ve ‘iklim değişikliği’ olarak görülürken, ‘iklim değişikliği’ cevabı 2017 ve 2018’de yüzde 25 iken 2019’da yüzde 38’e çıktı.

ENERJİ POLİTİKALARI SEÇMENİN OY VERME EĞİLİMİNİ ETKİLİYOR

Ankette, ‘Oy verdiğiniz partinin enerji politikaları konusunda ne derece bilgilisiniz?’ sorusuna verilen yanıtlardan ‘bilgiliyim’ diyenlerin oranı 2016-2019 yılları arasında yüzde 8-10-15-29 şeklinde artarken, ‘bilgili değilim’ diyenlerin oranı yüzde 75-47-49-34 olarak azaldı. Öte yandan, ‘Oy verirken partinizin enerji politikalarını ne derece dikkate alırsınız?’ sorusuna verilen olumlu yanıtlarda da ciddi artışlar gözlendi. ‘Dikkate almam’ diyenlerin oranı 2016-2019 arasında yüzde 55, 44, 35 ve 29 olarak düşerken, ‘Dikkate alırım’ diyenlerin oranı ise yüzde 15-17-34-40 olarak arttı. Anket sonuçlarına bağlı olarak, seçmenlerin partilerin enerji politikaları hakkındaki farkındalığının arttığı gözlendi.

“Hükümetin enerji politikalarını ne derece destekliyorsunuz?” sorusuna ‘destekliyorum’ cevabını verenlerin oranı 2016’da yüzde 24’ten, 2017’de yüzde 35’e, 2018’de yüzde 46’ya çıkarken, 2019’da yüzde 30 oldu.

Ankete katılanların, hükümetin enerji politikalarında başarılı buldukları ‘doğalgaz temini’, ‘petrol ve doğalgaz boru hatları’ ve ‘elektrik üretimi-iletimi-dağıtımı’ ilk üç sıradaki yerlerini korudu. Olumlu bulanların oranları ‘doğalgaz temini’nde yüzde 54-46-43-43; ‘petrol ve doğalgaz boru hatları’nda yüzde 55-42-36-39; ‘elektrik üretimi-iletimi-dağıtımı’nda ise yüzde 51-39-37-37 olarak gerçekleşti.

YENİLENEBİLİR ENERJİYE DESTEK DEVAM EDİYOR

Ankette yer alan ‘Yaşadığınız il sınırları içinde hangi santralin kurulmasını ne derece ister ve desteklersiniz?’ sorusuna 2018 ve 2019 yıllarında verilen yanıtlarda farklı sonuçlar ortaya çıktığı gözlemlendi. 2016 ve 2017 yıllarında ‘doğalgaz’, ‘jeotermal’ ve ‘kömür’ ilk üç sırada yer alırken, 2018 ve 2019’daki sıralama ‘güneş’, ‘rüzgar’ ve ‘doğalgaz’ olarak değişti. 2016 ve 2017 yıllarında, en az desteklenen nükleer yüzde 27-20 ve hidroelektrik yüzde 27-22 iken 2018 ve 2019’da en az desteklenen kömür yüzde 19-16, nükleer ise yüzde 14-20 oldu.

‘Maliyetleri aynı ve kolaylıkla erişilebilir olsalardı, hangisini evdeki enerji ihtiyaçlarınızı karşılamak için kullanmayı tercih ederdiniz’ sorusuna verilen yanıtlardaki ilk üç seçenek dört yıldır değişmeden doğalgaz, güneş ve rüzgar oldu. Fakat dört yıl içerisinde karşılaştırma yapıldığı zaman, doğalgazda yüzde 63’ten yüzde 35’e düzenli bir azalış, rüzgarda ise yüzde 6’dan yüzde 18’e düzenli bir artış gözlendi.

ENERJİ VERİMLİLİĞİ BİLİNCİ ARTIYOR

Anket katılımcılarının yüzde 57’si enerji verimliliğinin tanımını doğru yaparken, sürdürülebilirlik kavramını doğru bilenlerin oranı ise yüzde 37’de kaldı.

“Belirtilen enerji tasarrufu tüketici davranışlarından en çok hangisini uyguluyorsunuz?” sorusuna verilen yanıtlardan ‘kullanılmayan alanlarda aydınlatmayı kapatmak’ yüzde 28, ‘bulaşık, çamaşır ve ütüyü biriktirerek yapmak’ yüzde 16, ‘kullanılmayan alanlarda ısıyı kapatmak’ yüzde 15 oranlarıyla ilk üç sırada yer alırken, tüketicilerin yüzde 46’dan fazlasının belirtilen önlemleri uyguladıkları görüldü.

“Herhangi bir elektrikli alet/cihaz almaya karar verirken enerji etiketinde yazan bilgileri ne derece dikkate alırsınız?” sorusuna yüzde 72 oranla ‘dikkate alırım’ cevabı verildi. Bunların yüzde 30’u ‘çoğunlukla dikkate alırım’ derken, yüzde 25’i ‘zaman zaman’, yüzde 17’si de ‘her zaman’ cevabını verdi. “Verimlilik tedbirlerini uygulamıyorsanız, bunun nedenleri nedir?” sorusuna ise yüzde 40’ı ‘yeterli bilginin olmaması’ yanıtını verdi.

Araştırma kapsamında ısı yalıtımı ile ilgili önemli verilerin ortaya çıktığı gözlemlendi. 2016-2019 yılları arasında evinde ısı yalıtım olanları oranı yüzde 34’ten yüzde 50’ye düzenli olarak artış gösterdi. Evlerinde yalıtımı bulunanların oranının gelir ve eğitim düzeyiyle bağlantılı olması, bu kategorinin en dikkat çekici sonuçlarından birisi oldu.

ARAŞTIRMA HAKKINDA

2015 yılında Kadir Has Üniversitesi bünyesinde kurulan Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezi (CESD), farklı bilim alanlarındaki uzmanların enerji konusunda disiplinlerarası eğitim ve araştırma faaliyetlerini yürütmek ve ortaya çıkan bilgileri kamuoyu ile paylaşma amacıyla kuruldu. AB destekli araştırma proje çalışmaları dışında en önemli faaliyetlerinden biri olan “Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Anketi’ni 2016 yılından bu yana her yıl Kasım-Aralık aylarında gerçekleştirmeye devam ediyor.