Verilerin Coğrafi Bilgi Sistemleri’ndeki önemi anlatıldı

ESGAZ CBS Raporlama Uzmanı Gürhan Tıraşcıoğlu’nun hazırladığı ‘Altyapı Coğrafi Bilgi Sistemi Bileşenleri ve Veri Entegrasyonu’ konulu makalede Coğrafi Bilgi Sistemi’nde verilerin önemine dikkat çekildi.

ESGAZ CBS Raporlama Uzmanı Gürhan Tıraşcıoğlu ‘Altyapı Coğrafi Bilgi Sistemi Bileşenleri ve Veri Entegrasyonu’ başlıklı bir makale çalışması yaptı. Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS); verilerin toplanması, saklanması, analiz edilmesi, kullanıcıya sunulması gibi işlevleri bütünleştiren bir bilgi sistemi olduğuna değinilen makalede kökünü coğrafya biliminden alan CBS’nin birçok veri tipinin birleşmesinden oluştuğu ifade edildi.

CBS Raporlama Uzmanı Gürhan Tıraşcıoğlu, CBS’nin hayatımızın her alanına giren mekansal konumların analizi ile birlikte bilgi katmanları düzenleyerek haritalarda ve üç boyutlu sahnelerde görselleştirme yapılmasını sağladığını belirterek “Bu benzersiz yetenekle CBS, kullanıcıların daha akıllı karar vermelerine yardımcı olmak için veriler arası modellemeler yaparak ve ilişki kurarak kullanıcıya daha derin bir bakış açısı sunar.” dedi.

EN ÖNEMLİ BİLEŞEN: VERİ

Gürhan Tıraşcıoğlu, CBS’nin en önemli bileşeninin veri olduğuna vurgu yaparak “Veri, bilginin ham maddesidir. Tüm coğrafi veriler geometrik veriler ve tanımlayıcı nitelikteki öznitelik veya tablo verilerinin içerdiği geometrik olmayan verilerden oluşur. Coğrafi veri, doğrudan veya dolaylı konum/yer ilişkili veridir. Verilerin yüzde 90’ının konum ile ilişkili olduğu kabul edildi.” ifadelerini kullandı.

Verilerin değişik yöntemlerle üretildiği belirtilen makalede,bu yöntemler şu şekilde sıralandı:

Fotogrametrik,

Uzaktan algılama ve radar teknikleri,

Yersel ölçüler,

Hazır veri tabanlarından yararlanma,

Taranmış sayısal haritalardan sayısallaştırma

CBS SİSTEMİNE ÖZEL BİR YAZILIM OLMALI

Makalede yazılımın, coğrafi verilerin elektronik ortamlarda depolanması, veri tabanlarında yönetilmesi, işlenmesi, analizi ve kullanıcıya sunulması için gerekli fonksiyonları içeren, bilgisayarlarda çalıştırılabilen programlar olduğunun altı çizildi. Bir CBS yazılımından beklenenin ise; coğrafi veri girişi ve işlemi için gerekli araçları bulundurması, bir veri tabanı yönetim sistemine sahip olması, gelişmiş coğrafi sorgulama, analitik analiz ve harita üretimini desteklemesi ve ek donanım bağlantıları için ara yüz desteği sağlanması olduğu ifade edildi.

CBS’NİN EN ÖNEMLİ DONANIM ARACI BİLGİSAYAR

CBS’nin işlevlerini yerine getirmede ihtiyaç duyduğu bilgisayar ve buna bağlı yan ürünlerin bütününün ise ‘donanım’ olarak adlandırıldığının bilgisi verilen makalede, CBS’nin en önemli donanım aracının bilgisayar olduğu belirtildi.

İNSAN GÜCÜ CBS’NİN GELİŞMESİ İÇİN ÖNEMLİ

Kamu kurum ve kuruluşları veya özel sektördeki coğrafi veri sağlayıcıları ve kullanıcıları CBS’nin insan bileşenini oluşturduğunun altı çizilen makalede; “CBS fonksiyonlarını kullanmada yeterli bilgi düzeyine sahip bir kullanıcı; savunma sanayinden arazi yönetimine, çevresel uygulamalardan afet yönetimine kadar farklı sektörlerdeki gerçek dünya problemlerini çözmek ve karar alma süreçlerindeki etkinliği artırmak üzere gerekli sistemleri yönetir. CBS’nin gelişmesi yöneticilerden veri kullanıcısına, programcıdan sistem yöneticisine çeşitli yetkilerdeki uzman insan gücünün varlığına ve ona sahip çıkılmasına bağlıdır” denildi.

Makalede CBS’nin, ancak çok iyi tasarlanmış plan ve iş kurallarına göre çalışabildiğinin bilgisi verilerek; “Bu tür işlevler her kuruma özgü model ve uygulamalar şeklinde gerçekleşir. Başarılı bir CBS için birimler veya kurumlar içerisindeki iş akışına uyumlu biçimde coğrafi bilgi akışının sağlanabilmesi gerekiyor. Bu amaçla yasal düzenlemelere gidilerek gerekli yönetmelikler yardımıyla coğrafi veri yönetiminde ve paylaşımında gerekli standartların hazırlanması ve ortaya konulan kuralların uygulanıyor olması şart” ifadeleri kullanıldı.

Herhangi bir CBS uygulamasının sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için asgari dört temel işlem aşamasından geçmesi gerektiği belirtilen makalede bu unsurlar şu şekilde sıralandı:

1- Veri toplama,

2- Veri yönetimi,

3- Veri işleme,

4- Veri sunumu

Bu aşamaların bir CBS uygulamasının çalışmasındaki temel zincirler niteliğinde olduğu ve birbirini izleyen işlemler dizini olarak bilindiği ifade edildi.

ENTEGRE BİR COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ ALT YAPISININ KURULMASI GEREKİYOR

CBS’nin hayatımızın her alanında kullanıldığının ifade edildiği makalede başlıca kullanım alanları ise şu şekilde aktarıldı:

Sağlık Hizmetleri

Toplum Güvenliği

Altyapı

Doğal Kaynaklar (Ormancılık, Madencilik, Su Kaynakları, Çevre Yönetimi)

Ulaşım Planlama ve Yönetimi

Devlet Yönetimi (Kent Bilgi Sistemleri, Yerel Yönetim Faaliyetleri)

Bu kullanım alanları doğrultusunda ve gelişen teknolojilere ve yaklaşımlara bağlı olarak farklı teknik altyapılara sahip CBS uygulamalarının ortaya çıktığının altı çizilen makalede veri standartlarının farklı organizasyonlar tarafından farklı şekillerde tanımlandığına dikkat çekildi. Belirtilen organizasyonlar tarafından gerçekleştirilen çalışmalarda kullanılan ortak dil, terminoloji, kabul edilen uygulamalar ve bu uygulamalara ait performans düzeylerinin yanı sıra, teknik gereksinimler ve özellikler, servis ve sistemlerin geliştirilmesine sürekli olarak ihtiyaç duyulduğu açıklandı. Tıraşcıoğlu, geliştirilmesi gereken sistemlerde en önemli unsurun tüm paydaşların standartlar çerçevesinde belirlenmiş verilere entegre olarak hem veri girişi yapıp hem de mevcut verileri kullanabilmesi olduğunu belirterek “Bu ihtiyacı karşılayabilecek çözüm ise tüm kurumların verilerinin içinde bulunduğu entegre bir coğrafi bilgi sistemi alt yapısının kurulması da gerekiyor” dedi.

COĞRAFİ VERİ ENTEGRASYONU

Makalede yeryüzü üzerinde, altında veya üstünde belirli bir konumu ve biçimi olan, akarsu, göl gibi doğal detaylar ve yol, bina gibi insan yapısı somut detaylar ile mülki ve idari sınır, nüfus yoğunluğu gibi konuma bağlı soyut nesneler coğrafi veri olarak ifade ediliyor.

Coğrafi verilerin yaşam süreçlerinin doğma, yaşama ve ölme olduğu belirtilen makalede; “Üretilen coğrafi veriler pek çok alana hizmet vererek yaşamını sürdürüyor. Bu süreçte coğrafi verilerin güncel olması çok önemli. Yaşam süreci içerisinde coğrafi veriler sürekli el değiştirebilir. Kurumların kullanım ihtiyaçlarına göre aynı coğrafi veri farklı kurumlarda kendisini işleyen yazılımların da niteliğine bağlı olarak raster ve vektör gibi farklı veri yapılarına, ncz, dgn, dxf, shape, tiff, jpeg gibi farklı formatlara, coğrafi, UTM gibi farklı projeksiyon sistemlerinde, ED-50, WGS 84, ITRF gibi farklı datumlarda bulunabiliyor ve kullanıma sunulabiliyor. Burada ihtiyaç, bu verileri entegre olarak kullanabilmek, kullanıma sunabilmek” şeklinde açıklandı.

Coğrafi bilgi sistemi uygulamalarında coğrafi verinin yapısal entegrasyonunda duyulan temel ihtiyaç; uygulamada kullanılan CBS yazılımı tarafından tüm bu farklı veri yapısı, farklı projeksiyon ve datum ile farklı formatta bulunabilen coğrafi verinin; düzenlenebilmesi , sorgulanabilmesi, raporlanabilmesi, görüntülenebilmesi, internet üzerinden servise sunulabilmesi CBS yazılımı seçilirken bu fonksiyonların sağlanması önem arz ediyor.

TÜM VERİLER İLE ENTEGRASYON SAĞLANMALI

Gelişen teknoloji imkanlarına paralel olarak kurumların da hızlı bir şekilde elektronik uygulamalara ve bilgi sistemlerine geçtiğini aktaran Tıraşcıoğlu, “Kurumların birbirinden bağımsız olarak yürüttükleri CBS uygulamalarından daha etkin bir Karar Destek Sistemi oluşturmak için bu uygulamaların bütünleşik şekilde entegre edilmesi önem arz ediyor. Sağlanacak bu entegrasyon sayesinde kontrol, sorgu, analiz, raporlama ve haritalama uygulamalarındaki etkinlik artacak. Bu sistemlerde kullanılan aynı coğrafi verinin farklı veri yapısı, farklı format, farklı projeksiyon ve datum ile farklı zaman dilimlerindeki hallerinin bütünleşik ve uyumlu olarak kullanılması önemli bir ihtiyaç. Bu ihtiyaç, ancak, ilişkili coğrafi verilerin entegrasyonu ile karşılanabiliyor. CBS Bütünleşik Entegrasyonu, kurum içi CBS çalışmalarının kendi içinde entegrasyonu, kurum içindeki diğer sistem ve mühendislik uygulamaları ile entegrasyonu şeklinde ele alınmalı. Ayrıca kurumlar tarafından oluşturulan ve web servislerinden sunulan coğrafi veriler ile entegrasyonu da bütünleşik entegrasyonun kaçınılmaz bileşeni. Tüm veriler ile entegrasyon sağlandığında tüm kurumlar hem kendi verilerine hem de diğer kurumların verilerine ulaşacak zaman ve maliyetten kar sağlanmış olacak” dedi.