CBS’de veri tabanı tasarımının önemi anlatıldı
ESGAZ CBS Sorumlusu Erdem Özaşık’ın hazırladığı makalede Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde veri tabanı tasarımının önemine dikkat çekildi.
ESGAZ CBS Sorumlusu Erdem Özaşık, ‘Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde Veri Tabanı Tasarımının Önemi’ başlıklı bir makale çalışması yaptı. Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) ortaya çıkış amacına değinilen makalede CBS ve veri tabanı arasındaki ilişkinin önemi anlatıldı.
Mevcut harita tanımının kısaca “Yeryüzünün tamamının veya belli bir bölümünün belli bir oran dâhilinde küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmasıdır” şeklinde olduğunu aktaran Özaşık, günümüzde haritanın çok farklı alanlarda karşımıza çıktığını ve bu nedenle tanımın genişletilmesi gerektiğini ifade etti.
Teknolojinin gelişmesi ile günümüzde haritaların kağıt yerine dijital ortamlarda üretilmeye ve saklanmaya başlandığını kaydeden Erdem Özaşık, haritaların dijital ortama geçişi ile bir takım analizlerin daha kolay yapılabilmesi sağlansa da yalnız haritaların yeterli gelmediğini ve harita görselinin yanında açıklayıcı metinsel bilgilere ihtiyaç doğduğunu kaleme aldı. Söz konusu bu ihtiyacıın veri tabanı yönetim sistemi ile yönetilen Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin ortaya çıkmasına zemin hazırladığını anlatan Özaşık, CBS’nin verilerin toplanmasına, düzenlenmesine, depolanmasına, analiz edilmesine yönetilmesine ve görüntülenmesine yardımcı olan bir teknoloji olduğunu belirtti.
Erdem Özaşık makalesinde, CBS’nin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi, etkin ve verimli şekilde kullanılabilmesi için ihtiyaçlar dahilinde doğru bir şekilde oluşturulmuş veri tabanına ve coğrafi veri girişleri için gerekli araçları bulunduran, veri tabanı yönetim sistemine bağlı çalışan bir yazılıma gerek duyulduğunu da vurguladı.
CBS VE VERİTABANI
CBS’nin diğer bilgi sistemlerinden farklı olarak mekansal ve mekansal olmayan bilgileri veri tabanında bir arada sakladığını aktaran Özaşık, CBS’yi yöneten veri tabanı yönetim sistemlerinin birbirleri ile ilişkili mekansal ve mekansal olmayan verilerin SQL (Structured Query Language – Yapılandırılırmış Sorgu Dili) ara yüzleri ile yönetilmesine imkan sağlayarak CBS verilerinin veri tabanında oluşturulmasına, güncellenmesine, sorgulanabilmesine, analiz edilebilmesine ve geliştirilebilmesine olanak sunduğunu yazdı. Veri tabanı ile yönetilen CBS yazılımlarının kullanıcılara birlikte çalışabilme imkanı sağladığının altını çizen Özaşık, CBS’nin daha etkin ve verimli kullanılabilmesi için CBS projesinin amacına göre ve kendine özgü bir veri tabanı tasarımı gerektiğine değindi.
CBS yazılımının geliştirme sürecinde veri tabanı tasarımının üç aşamada ele alınması gerektiğini ifade eden Erdem Özaşık, bu aşamaların “Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi süreci, tablo yapılarının tasarım süreci ve veri tabanı oluşturma süreci” olduğunu belirtti.
VERİ TABANI TASARIMININ SÜREÇLERİ
CBS yazılımı için veri tabanı tasarımının üç aşamasını detaylı şekilde açıklayan Erdem Özaşık, “Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi” sürecinde CBS yazılımının hangi amaçla oluşturulacağının, verilerin ne amaçla kullanılacağının ve amaca göre oluşturulacak tabloların belirlendiğini anlattı. Sürecin detaylarıyla ilgili bilgilerin de verildiği makalede, belirlenen tablolara girilecek veri türleri grafik veriler ve sözel veriler olarak iki temel yapıda oluşturulması gerektiğine vurgu yapıldı.
Özaşık, “Tablo yapılarının tasarım süreci”ni ise kullanıcı gereksinimlerine göre oluşacak olan tablolar belirlendikten sonra yazılımcının ve CBS personellerinin dahil olduğu tasarım süreci olarak açıkladı. Erdem Özaşık ayrıca makalesinde, veri türlerinin de “sayısal, sözel ve tarih” olmak üzere üç gruba ayrıldığını aktardı.
Makalede veri tabanı tasarım süreçlerinin sonuncusu olan “veri tabanı oluşturma süreci” ise “Projenin fiziksel veri tabanı seviyesinin tamamlanması aşaması” olarak tanımlandı. Bu aşamada, tablo yapılarının tasarımı sürecinde belirlenen tabloların tek tek oluşturulması gerektiği ifade edildi. Her bir tablonun içerisinde yine tablo yapılarının tasarım sürecinde belirlenen alanların oluşturulduğu ve bu alanların veri tiplerinin tanımlandığı, tanımlanan alanların CBS yazılımı tarafından otomatik olarak oluşturulması durumunda bu tanımlamaların da veri tabanı fiziksel tasarımı sırasında gerçekleştirilmesi gerektiğinin altı çizildi. Veri tabanında oluşturulan tablo ve alanlarda bütünlük sağlanması ve veri tekrarı yapılmaması, verilerin de kendi aralarında ilişki tanımlanmaya uygun olması gerektiği de kaydedildi.
“VERİ TABANI TASARIMI EN ÖNEMLİ UNSURDUR”
Çalışma alanı gereği kullanılan ve veri tabanında bulunan mekansal veriler ile doğru kararlar verebilmek ve analizler yapabilmek için veri tabanı yönetim bilgi sistemlerine bağlı çalışan CBS yazılımlarına ihtiyaç olduğunu hatırlatan ESGAZ CBS Sorumlusu Erdem Özaşık, tasarlanan veri tabanının yardımcı programlar ile CBS uygulamasına entegre edilebileceğine değindi. Masaüstü, web ve mobil ortamlarda internet üzerinden ulaşılan CBS uygulamaları ile veri tabanında kullanıcılar oluşturulmasına, oluşturulan kullanıcılara yetkiler tanımlanmasına ve her kullanıcıya yetkisi dahilinde veri tabanında bulunan bilgilerin haritada gösterilmesine imkan tanındığını ifade eden Özaşık, CBS yazılımları ile veri tabanında bulunan bilgilerin istenen parametrelerin çeşitli özelliklerine göre sorgulanabildiğini, analiz edilebildiğini ve veri girişlerinin yapılabildiğini belirtti. Özaşık son olarak CBS yazılımları ile veri girişlerinin sağlıklı yapılabilmesi ve sorgulamaların, raporların analizlerin doğru sonuçlar verebilmesi adına iyi organize edilmiş, veri tekrarı ve yer kaybına izin vermeyen veri tabanı tasarımının en önemli unsur olduğunun altını çizdi.