‘Sürdürülebilir ortam oluşturmayı hedefliyoruz’
Koç Üniversitesi ve Tüpraş işbirliğiyle kurulan Türkiye’nin özel sektör destekli ilk enerji merkezi olan ve enerji ihtiyaçlarına yönelik alternatifler doğrultusunda çalışmalarını yürüten Koç Üniversitesi Tüpraş Enerji Merkezi (KUTEM)’in bu alandaki çalışmalarını KUTEM Direktörü Prof. Dr. Can Erkey’den dinledik.
“GENELLİKLE YAKIT ALANINDAKİ ÇALIŞMALARA ODAKLANIYORUZ”
Koç Üniversitesi Tüpraş Enerji Merkezi (KUTEM)’in yaklaşık olarak 5 yıldır faaliyetlerini sürdürdüğünü kaydeden Prof. Dr. Can Erkey, KUTEM’in genellikle, yakıt alanında araştırmalara odaklandığını belirtti. Erkey, üzerinde çalıştıkları ana alanlardan birisinin fosil yakıtlar olduğunu belirterek şunları kaydetti: “Fosil yakıtlar alanında genellikle Tüpraş’la ortak projelerimiz var. Bu projelerden 8- 10 tane sayabiliriz. Bunlardan bazıları; laboratuvar ölçekli bir hidrokraker ünitesinin geliştirilmesi, hidrokraker reaktörünün optimizasyonu ve kontrolü için yazılımlar geliştirilmesi, flood katalitik krakerler için birtakım simülasyonlar geliştirmek. Yeni birtakım katalizörler geliştirmek. Rafinerideki izobütenden biraz daha pahalı eterler geliştirmek. Rafinerideki bitüm tipi ağır hidrokarbonları ince yakıtlara dönüştürecek kritik su gibi solventlerde birtakım yeni teknolojiler geliştirmek.”
“ENERJİ ALANINDA ARAŞTIRMA YAPAN 30’A YAKIN HOCAMIZ VAR”
Asfalta kattıkları birtakım nono yapılı malzemelerle buzlanmayı önlemek için 4-5 senedir çalıştıklarının bilgisini paylaşan Erkey, “Bu projelerin bazılarında çalışan doktora öğrencileri Tüpraş’ın Ar-Ge personelinden oluşuyor. Bizim enerji alanında araştırmalar yapan 30’a yakın hocamız var. KUTEM faaliyete başlamadan önce hiç yoktu. Bu 30’a yakın hocanın da enerji alanındaki araştırma projelerinde ve çalışan öğrencileri saydığınızda 50-60 tane yüksek lisans ve doktora öğrencisi vardır. 30’a yakın da enerjiyle ilgili proje vardır” diye konuştu.
KUTEM’in yaptığı çalışmaların birçoğunun rafineri prosesleriyle ilgili olduğunun altını çizen Erkey, “Bunun girdileri var. Bu girdiler, ham petrol ve enerji. Bir de çıktıları var. Tüm bu proseslerde kullanılan enerjiyi azaltabilirseniz, cari açığın azaltılmasına bir şekilde katkıda bulunabilir. Bizim geliştirdiğimiz ve iyileştirdiğimiz proseslerde genellikle enerji tüketimini azaltmak için katkıda bulunuyoruz” açıklamasında bulundu.
“TÜPRAŞ’IN AR-GE MERKEZİ OLDUKÇA İYİ VE DONANIMLI”
KUTEM olarak şu anda 30 tane proje üzerinde çalıştıklarını aktaran Erkey, “Direkt olarak Tüpraş’la beraber çalıştığımız projeler var. Oradan çok büyük destek alıyoruz. Tüpraş’ın da Ar-Ge Merkezi oldukça iyi ve donanımlı. Bizde olmayan birtakım cihazlar orada var. Bilhassa kompleks karışımların analizleri konusunda. Bu kapsamda, Tüpraş’la beraber iyi çalışmalarımız oluyor. Bunun dışında Ford Otosan, Arçelik ve Opet ile projelerimiz var. Koç Topluluğu Şirketleri, diğer şirketlere nazaran daha fazla Ar-Ge faaliyetlerinde bulunduğu için bizi iyi bir fırsat olarak görüyorlar. Bizim kapımız herkese açık. Diğer şirketlerle de işbirliğine gidebiliriz. Birçok şirket bizi ziyarete geliyor ve ortak projeler oluşturmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
‘TÜPRAŞ GELECEĞE BAKAN BİR ŞİRKET’
Tüpraş’ın geleceğe bakan bir şirket olduğunu kaydeden Prof. Dr. Can Erkey, “Birtakım alternatif enerji kaynaklarını da izliyoruz. Güneş yakıtları ve bioyakıtlar. Bio yakıtlar konusunda uzun bir zamandır mikro yosunlarla uğraşıyoruz. Bu mikro yosunlar, güneşten enerji, havadan da karbondioksit alıp, büyüyorlar. Bunlar bir de yağ üretiyor. Ondan sonra o yağı extract edip, biyodizele dönüştürüyorsunuz. Biz bir takım teknolojiler geliştirme üzerine de çalıştık. Hala da çalışmaya devam ediyoruz. O mikroorganizmaların, büyüme hızlarını ve yağ miktarlarını kontrol edebilmek için bunların biraz da genetik modifikasyonu üzerinde de çalışıyoruz. Büyüme hızı ve yağ miktarı yüksek birtakım yeni türler elde ettik. Biyo yakıtın şu anda fiyatı yüksek ama geliştirilen bu tip teknolojilerle, fiyatını indirip, belki direkt olarak rafineride girdi olarak kullanılabilir. Çıkan petrol green dizel olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
‘KUTEM’İN KURULUŞUNDA TÜPRAŞ’IN BÜYÜK DESTEĞİ VAR’
KUTEM’in kuruluşunda Tüpraş’ın büyük desteğinin olduğunu aktaran Can Erkey, “Bu destekle bir altyapı kurduk. Ondan sonraki destekleri kendi geliştirdiğimiz projelerle buluyoruz. Hocalarımızın projeleri, TÜBİTAK ve Avrupa Birliği Projeleri ve Santes Projeleri gibi projelerle kendi imkanlarımızı oluşturuyoruz. Bu projelerden aldığımız maddi desteklerle de KUTEM’in kendi ayakları üzerinde durup, sürdürülebilir projeler geliştirebilmesini sağlıyoruz.
KUTEM’in gelecek hedeflerine de değinen Erkey, 3 ana hedeflerinin olduğunu belirterek şunları kaydetti: “Buranın, yakıt alanında dünya çapında bir araştırma merkezi olması. Buradan yapılan çalışmaların dünyanın en prestijli dergilerinde yayınlanması. Bunun yanında, sanayi üniversite işbirliği için sürdürülebilir bir ortam oluşturmak. Geçtiğimiz 5 sene içerisinde bunu kısmen başardığımızı düşünüyorum. Bir diğer hedefimiz de, cari açığımızı azaltacak alternatif enerji kaynakları bulmak.”