Madeni yağ pazarı büyümeye devam ediyor
PETDER tarafından her ay yayınlanan Petrol Bülteni’nde yer alan verilere göre, Türkiye madeni yağ tüketimi 2018’in ikinci çeyreğinde yüzde 10,92 arttı.
PETDER’in 2018 Temmuz ayı Aylık Petrol Bülteni’nde yer alan istatistiklere göre, Türkiye’nin toplam madeni yağ tüketimi ikinci çeyrekte yüzde 10,92 arttı. Rapora göre; 2018’in ikinci çeyreğinde toplam madeni yağ tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,92 artarak 169 bin 985 tondan 188 bin 549 tona yükseldi. Yine PETDER tarafından yayınlanan Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesi 2017 Faaliyet Raporu’na göre ise, Akpet-LUKOIL, Atak, BP, Gulf, M Oil, OPET, Petrol Ofisi A.Ş., Shell ve Total firmalarının gönüllü katılımı ile sağlanan ve TÜİK tarafından yayınlanan Dış Ticaret İstatistikleri ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulan beyanlar üzerinden tahmini olarak hesaplanan verilere göre; Türkiye’nin 2016 yılında 464 bin ton olan madeni yağ tüketimi 2017’de yüzde 2,80 artarak 477 bin tona çıktı.
Madeni yağ tüketimi temmuz ayında 188 bin ton oldu
Madeni yağ tüketiminin yüzde 51’ini taşıt yağları, yüzde 40’ını ise endüstriyel yağlar oluşturdu. 2017 yılında tüketilen 243 bin ton taşıt yağının büyük bir kısmı motor yağı olarak ticari araçlarda kullanıldı. Söz konusu yılda motor yağı tüketiminde yüzde 4,60 artış meydana geldi. Türkiye’de 2017 yılında 2016 yılına göre yüzde 1,06 artışla toplam 190 bin ton endüstriyel yağ tüketildi. 2017 yılında kullanılan endüstriyel yağların yüzde 45’ini hidrolik yağlar oluşturdu.
PETDER 2011 yılından günümüze yapılan düzenlemeleri raporladı
PETDER, yayınladığı Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesi 2017 Faaliyet Raporu’nda sektörde son yıllarda yaşanan değişime de yer verdi.
2011, 2012 ve 2013 yılları Türkiye madeni yağ sektörü açısından önemli düzenlemelerin yapıldığı yıllar oldu. Akaryakıt harici ürünlerin, akaryakıt yerine kullanılmasının önüne geçilmek üzere yapılan düzenlemelerin madeni yağ sektörüne doğrudan etkileri oldu.
Rapor’da yer verilen önemli düzenlemeler ise şu şekilde oldu:
Ocak 2011’de TOBB tarafından yayınlanan Kapasite Kriterleri ile getirilen Üretim Yetkinlik Değerlendirmesi uygulamasıyla Madeni Yağ Üretimlerinde puanlama sistemine geçilip sonrasında EPDK tarafından 10 Ağustos 2011 tarihinde yapılan düzenleme ile “Madeni Yağ Lisansı başvurularında, lisansa konu tesise ait Üretim Yetkinlik Puanı en az yüzde 50 olan Kapasite Raporunun Kuruma ibraz edilmesi” zorunlu kılındı.
EPDK tarafından 12 Şubat 2011 tarih ve 27844 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Madeni Yağların Ambalajlanması ve Piyasaya Sunumu Hakkında Tebliğ ile madeni yağ sektöründe üretimi yapılan ürünlerin tedarikinden piyasaya arzına kadarki süreçler detaylı olarak düzenlendi. Madeni Yağların Ambalajlanması ve Piyasaya Sunumu Hakkında Tebliğ ile birlikte ihraç ürünler dahil olmak üzere üretimi yapılan tüm ürünler için üreticilere TSE standardına uygun ürün piyasaya sunma zorunluluğu getirildi. Bu zorunluluk hemen hemen tüm madeni yağ standartlarının tadil/ revizyon ihtiyacını ortaya çıkardı. 2011’de başlayan standart tadil revizyon süreci güncel gereklilikler doğrultusunda devam ediyor.
Tüm faaliyetlerin denetlenmesi yasal zorunluluk oldu
Tebliğde yapılan diğer bir düzenleme ile piyasaya 5 litrenin üzerinde sunulacak madeni yağlar için de kurumca belirlenen bilgilerinin (TSE Standart Numarası, Tipik Özellikleri, kg veya litre olarak miktar bilgisi, GTİP numarası vb.) etiket üzerinde bulundurulması zorunlu kılındı. Yapılan ithalat, üretim, satış bilgilerinin ve dönem sonu stokların Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu bazında Maliye Bakanlığı Gelir idaresi Başkanlığına üçer aylık dönemlerde, üç ayın bitimini müteakiben 35 gün içinde bildirilmesi zorunluluğu getirildi. Yeminli mali müşavir raporu ile tüm ithalat, üretim ve satış faaliyetlerinin denetlenmesi ve denetimlerde ibraz edilmek üzere muhafazası yasal bir zorunluluk.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nca yayınlanan 5 Ocak 2012 tarihli 16 Numaralı ÖTV Sirküleri ile piyasaya arz edilecek ürünlerin etiket, sevk irsaliyesi ve faturaları üzerinde bulundurulması zorunlu kılınan GTİP numarasının Gümrük ve Ticaret Bakanlığının ilgili birimlerinden (Gümrük Laboratuvarları) tevsik edilmesi zorunlu kılındı. Madeni yağ ve müstahzarlar arasındaki vergi farklılıklarının suistimal edildiği süreçte 25 Şubat 2012 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile 27. ve 34. fasıllarda yer alan madeni yağ, baz yağ ve müstahzarların ÖTV tutarları eşitlendi ve bu tür suistimaller bir ölçüde engellendi. Madeni yağ katkısı olarak ifade edilen 38. fasılda yer alan maddeler ise ÖTV oranlarının yüksek olması sebebi ile yasa dışı faaliyetlere konu edilmeyip, ancak bu fasılda yer alan ÖTV’ye tabi olmayan bazı maddelerin madeni yağ katkısı olarak “0” ÖTV ile satıldığı durumlar ortaya çıktı.
Atık madeni yağdan baz yağ üretimi madeni yağ üretim faaliyetinin içine alındı
Madeni yağların kayıt dışı kullanımını önlemek amacıyla, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından yayınlanan tebliğ ile akaryakıt harici petrol ürünlerinin yurtiçi kaynaklardan temininde ve serbest dolaşıma girişinde, 1 Temmuz 2013 itibariyle uygunluk yazısı düzenlenmeye başlandı. ‘Madeni Yağların Ambalajlanması ve Piyasaya Sunumu Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’ de yapılan değişiklikle, yeni TSE belgesi alınması için tanınan süre 18 aya çıkarıldı. ‘Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle, atık madeni yağdan baz yağ üretimi madeni yağ üretim faaliyetinin içine alındı. Aynı tarihte Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde yapılan bir değişiklik ile ‘Atık madeni yağdan baz yağ üretim faaliyeti, alt başlıklarına işletmek kaydıyla madeni yağ lisansı veya dağıtıcı lisansı sahiplerince yapılabilir. Atık madeni yağdan baz yağ üretimi madeni yağ üretim faaliyetinin içinde yer alır” ifadesi eklendi.
Akaryakıt harici petrol ürünlerinde uygunluk yazısı aranması şartı getirildi
‘Akaryakıt Haricinde Kalan Petrol Ürünlerinin Yurt İçi ve Yurt Dışı Kaynaklardan Teminine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’de yapılan değişiklikle, sanayici stokunda bulunan ya da sanayici adına ithal işlemleri tamamlanmasına rağmen ithalatçı stokunda kalan ürünlerin başka sanayicilere devredilebilmesi mümkün kılındı. Aynı tebliğde 28 Aralık 2014’te yapılan değişiklikle, akaryakıt harici petrol ürünlerinde uygunluk yazısı aranması şartı 250 kilogram ve ayda 4 beyannameye çıkartılırken, 1 Temmuz 2016’da yapılan değişiklikle de akaryakıt haricinde kalan petrol ürünlerinin dahilde işleme rejimi kapsamında geçici itahlinde veya serbest bölgelere girişinde uygun yazısı aranması şartı kaldırıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni Ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı. Uzun zamandır yayımlanması beklenen yönetmelik, geçiş süresi verilen uygulamalar haricinde, yayımından 6 ay sonra yürürlüğe girdi. Kimyasalların kayıt süreci, 31 Aralık 2020’ye kadar sürecek. Süreç Ön-Madde Bilgisi Değişim Forumu döneminin ardından başlayacak ve tonaj ne olursa olsun 31 Aralık 2023’te tamamlanacak.